حملات نیمهشب سهشنبه نیروهای پاکستانی بر ولایتهای خوست، کنر و پکتیکا، با برجای گذاشتن تلفات سنگین غیرنظامیان، با موج گستردهای واکنش اجتماعی بههمراه روبهرو شد. این رویداد، علاوه بر ابعاد انسانی و امنیتی، بار دیگر مسئله حاکمیت ملی و مرز میان اختلافات داخلی و منافع جمعی را در مرکز توجه قرار داد. تحلیل واکنشها نشان میدهد که در برابر تهدید خارجی نوعی همگرایی و همصدایی عمومی پدید آمد، هرچند برخی مواضع در بیرون از کشور حساسیتهای ملی را نادیده گرفتند؛ و این موضوع از دید شماری از کارشناسان، شایسته نقد جدی است.
بر پایه اعلام سخنگوی امارت اسلامی، در این حملات ده غیرنظامی جان باخته و چهار تن زخمی شدند و بخش عمده قربانیان را زنان و کودکان تشکیل میدادند. انتشار تصاویر دردناک قربانیان، بهویژه کودکان خردسال (حتا یکماهه)، واکنش احساسی و اعتراضی گستردهای را در شبکههای اجتماعی برانگیخت و موجی از همدردی و همصدایی را در داخل کشور رقم زد.
در داخل کشور، بیشتر فعالان رسانهای، سیاستمداران و کاربران شبکههای اجتماعی واکنشی همسو نشان دادند و این حملات را مغایر قواعد بینالمللی، اصول همجواری و معیارهای اخلاقی و انسانی توصیف کردند. بنا بر تحلیل برخی آگاهان سیاسی، این همآوایی نشاندهنده آن است که جامعه افغانستان در برابر نقض حاکمیت ملی ظرفیت شکلدهی به یک اجماع عمومی را دارد؛ اجماعی که ریشه در حساسیت تاریخی مردم نسبت به مداخله خارجی دارد.
در مقابل، گروهی محدود از فعالان افغان در بیرون کشور با نادیده گرفتن اصول حاکمیت ملی و بدون توجه به تلفات غیرنظامی، تلاش کردند حملات هوایی پاکستان را توجیه کنند. برخی آگاهان، این مواضع را «ضدّ ملی» و مغایر با منافع کلان کشور ارزیابی میکنند. بهگفته آنان، هیچ اختلاف داخلی نمیتواند توجیهگر همسویی با تجاوز یک دولت خارجی بر خاک افغانستان باشد. به باور این کارشناسان، عدم عذرخواهی، پس از مشاهده تصاویر قربانیان، نوعی بیاعتنایی به رنج مردم و فاصلهگیری از اصول بنیادی مسئولیتپذیری اخلاقی و ملی است. درحالیکه حکومت پاکستان، پس از روشن شدن گستردگی آسیبها بر غیرنظامیان، از پذیرش رسمی مسئولیت حملات خودداری کرد.
با توجه به واکنشهای داخلی و تحلیلهای کارشناسان، میتوان چنین انتباع گرفت که حاکمیت ملی و تمامیت ارضی افغانستان باید خط قرمز مشترک همه جریانها باشد. تجاوز خارجی، صرفنظر از اختلافنظرهای سیاسی، در حوزه منافع جمعی قرار میگیرد و نمیتواند موضوعی قابل معامله یا توجیه باشد. دیدگاههای ضدّ ملی و توجیهگر حملات خارجی، در نگاه آگاهان و تحلیلگران، نهتنها جایگاهی در چارچوب منافع ملی ندارد، بلکه موجب تضعیف همبستگی اجتماعی در بزنگاههای حساس میشود. حوادث اخیر نشان داد که تفکیک اختلافات داخلی از مسائل حاکمیتی، شرط اساسی برای دفاع مؤثر از کشور و جلوگیری از بهرهبرداری بازیگران خارجی است.
