در ادامه نگرانیها از جنگ تمامعیار میان دو قدرت هستهای، آنتونیوگوترش، دبیرکل سازمان ملل هشدار داد که تنشها میان هند و پاکستان به بالاترین سطح خود در سالهای اخیر رسیدهاست.
آقای گوترش در صفحهی ایکس خود نوشت: «در این لحظه حساس، اجتناب از رویارویی نظامی بین هند و پاکستان بسیار ضروری است، زیرا این درگیری بهراحتی میتواند از کنترول خارج شود.»
دبیرکل سازمان ملل با نکوهش حملهی پهلگام، از دهلینو و اسلامآباد خواسته است که از درگیری نظامی خودداری کنند، زیرا به گفته او چنین تنشهایی راهحل نظامی ندارد.
صادق شینواری، نظامی پیشین و آگاه امور نظامی به خبرگزاری آفاق گفت: « با توجه به پیشینهای درگیریهای هند و پاکستان و همچنان بادرنظرداشت سطح تنشهای فعلی، احتمال یک جنگ تمامعیار میان این دو قدرت هستهای متصور است. جنگ این دو کشور، میتواند ثبات و امنیت آسیای میانه را به خطر بیاندازد.»
اما برخی دیگر از تحلیلگران به این باور اند که جنگ تمامعیار میان پاکستان و هند رخ نمیدهد.
دکتر سید جواد سجادی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسایل سیاسی در گفتوگو با خبرگزاری آفاق گفت: «این واضح است که رابطهی پاکستان و هند همواره پرتنش بوده، اما نشانهها حاکی از آن است که در شرایط فعلی میان این دو کشور جنگ تمامعیار رخ نمیدهد، به این دلیل که طرفها میدانند وقوع جنگ گسترده به نفعشان نیست، اگر جنگی هم رخ دهد به احتمال زیاد که طرفها به حملات محدود بسنده کنند.»
در ادامه تنشها، وزارت خارجه پاکستان اعلام کرده که شورای امنیت سازمان ملل متحد به درخواست این کشور نشست غیرعلنی را درباره مساله دهلی و اسلامآباد برگزار کردهاست.
بر اساس بیانیهی این وزارت، اعضای این شورا با ابراز نگرانی از افزایش تنشها، خواستار خویشتنداری دو طرف شدهاند.
تلاشها برای کاهش تنش میان هند و پاکستان
پس از آنکه تنشها میان هند و پاکستان، این دشمنان دیرینه یکبار دیگر اوج گرفت، نهادهای بینالمللی و شماری از کشورها از هر دو طرف خواهان خویشتنداری شدند، در ادامه این واکنشها سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران به هدف کاهش تنشها به اسلامآباد سفر کرد و با شماری از مقامهای پاکستان به شمول نخستوزیر، رییس جمهور و رییس ستاد ارتش این کشور دیدارهای داشته است.
آقای عراقچی پس از این دیدارها گفت: « وضعیت منطقه برای ایران بسیار مهم است و ما ضمن تاکید بر کاهش تنشها، از همهی طرفها خواستار خویشتنداری و جلوگیری از تشدید اوضاع هستیم.»
گفتنی است که سید عباس عراقچی پس از پاکستان، قرار است به هند برود تا پیرامون کاهش تنشها با مقامهای دهلینو نیز دیدارهای داشته باشد.
پیش از این، کشورهای امریکا، روسیه، ترکیه، چین، عربستان سعودی، افغانستان و همچنان نهادهای بینالمللی خواستار خویشتنداری میان هند و پاکستان شدهاند.
چرا ایران برای کاهش تنشها میانجیگری میکند؟
تحلیلگران مسایل سیاسی در پاسخ به پرسش بالا میگویند که جمهوری اسلامی با میانجیگری به دنبال حفظ ثبات منطقهای و جلوگیری از بحران است که میتواند امنیت تهران و منطقه را تهدید کند. به گفته آنان این تلاش دیپلماتیک همچنان میتواند بیانگر مسوولیتپذیری جهانی این کشور باشد.
ایران با هر دو کشور مرز و روابط دیپلماتیک دارد، کاهش تنش به ثبات مرزها میانجامد، اما تشدید تنش میان دو قدرت هستهای میتواند پیامدهای فاجعهبار جهانی در پی داشته باشد.
ایران به عنوان کشوری با تجریه دیپلماسی هستهای، نگران تشدید بحران است، این کشور برای حفظ ثبات منطقهای و با توجه به روابط فرهنگی و تاریخی که با پاکستان دارد، میخواهد این روابط را مستحکم نگهدارد و از هرج و مرج در همسایگی خود جلوگیری کند.
تاثیرات افزایش تنش هند و پاکستان بر اوضاع افغانستان
آگاهان استخباراتی به این عقیده اند که تنش و اختلاف هند و پاکستان تاثیرات عمیق و چندبعدی بر اوضاع افغانستان دارد، منازعات این دو قدرت منطقهای در بخشهای سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی افغانستان، محسوس است.
کارشناسان حوزه سیاست نیز به این باور اند که این دو کشور اهداف متضادی را در افغانستان دنبال میکنند.
هند با پشتیبانی از پروژههای زیربنایی و بازسازی به دنبال تقویت جایگاه افغانستان به عنوان یک شریک منطقهای است، اما در مقابل پاکستان با حمایت از گروههای هراسافگن مانند داعش تلاش میکند که همواره دولتهای افغانستان را ضعیف نگهدارد تا به عمق استراتژیک خود دست یابد.
پیشینهای تنش میان هند و پاکستان
تنش و اختلاف میان هند و پاکستان ریشه تاریخی دارد و به زمان استقلال این دو کشور از بریتانیا در سال ۱۹۴۷ برمیگردد.
تقسیم شبهقاره به هند و پاکستان بر اساس خطوط مذهبی (هندو در هند و مسلمان در پاکستان) به درگیری بر سر ایالت جامو و کشمیر منجر شد، این منطقه با جمعیت اکثریت مسلمان اما زیر حاکمیت یک هندو، به محل مناقشه مبدل شد.
جنگ اول هند و پاکستان (۱۹۴۸-۱۹۴۷) با تقسیم کشمیر به دو بخش که (جامو و کشمیر) زیر کنترول هند و (کشمیر آزاد) که زیر کنترول پاکستان قرار داشت، پایان یافت، اما خط کنترول (LoC) همچنان محل مناقشه است.
در سال ۱۹۶۵ درگیری دوم بر سر کشمیر با حملههای پاکستان برای تصرف مناطق تحت کنترول هند آغاز شد، اما بدون تغییر در مرزها پایان یافت.
جنگ دیگری در سال ۱۹۶۵ رخ داد که به استقلال بنگلادیش منجر شد، هند با پشتیبانی از جداییطلبان بنگالی، پاکستان را شکست داد و این شکست به تحقیر ملی در پاکستان دامن زد و باعث تشدید تنش شد.
آزمایشهای هستهای هند و پاکستان در سال ۱۹۹۸ هر دو کشور را به قدرتهای هستهای تبدیل کرد و رقابت تسلیحاتی را شدت بخشید.
در جنگ کارگیل در سال ۱۹۹۹ نفوذ نیروهای پاکستانی به مناطق زیر کنترول هند در این منطقه به درگیری نظامی منجر شد که با عقبنشینی پاکستان انجامید.
گفتنی است که هند، پاکستان را به حمایت از گروههای شبهنظامی مانند «لشکر طیبه» و «جیش محمد» متهم میکند که حملاتی مانند حمله به پارلمان هند در سال ۲۰۰۱ و حمله ممبی در سال ۲۰۰۸ را انجام دادند. چیزی که پاکستان این اتهامات را رد کرده بود.
در سال ۲۰۱۹ تصمیم هند برای لغو ماده ۳۷۰ قانون اساسی و سلب خودمختاری جامو و کشمیر، تنشها را به اوج رساند، پاکستان این اقدام را محکوم کرد و روابط دیپلماتیک را با هند کاهش داد.
درگیریهای پراکنده در خط کنترل، رقابت بر سر نفوذ در افغانستان (بهویژه پس از تسلط امارت اسلامی در سال ۲۰۰۱ ، و اختلاف بر سر منابع آبی (مانند رود سند) همچنان روابط دو کشور را پرتنش نگه داشته است.
و در نهایت، مذاکرات صلح ابتکار لاهور در سال ۱۹۹۹ و آگرا در سال ۲۰۰۱ نیز به دلیل بیاعتمادی میان این دو کشور بی نتیجه پایان یافت.