پس از گذشت چهار سال از حاکمیت دوباره امارت اسلامی در کشور و در پی سفر دو مقام بلندپایه ازبکستان و قطر به کابل، اکنون سخن از احتمال سفر رییسجمهور ایران به افغانستان مطرح شده است.
مسعود پزشکیان، رییسجمهور ایران، در نشستی با مدیران وزارت خارجه کشورش بر اولویت توسعه روابط با کشورهای همسایه در سیاست خارجی تهران تأکید کرده و اعلام داشته که برای گشودن صفحهای تازه در روابط دوجانبه، آماده سفر به افغانستان است.
مسعود پزشکیان رییس جمهور ایران میگوید که: «تلاش خواهیم کرد تا با همان اولویتی که از ابتدا داشتیم، ارتباطاتمان با همسایگان را صمیمیتر، عمیقتر و بهتر کنیم. در مرحله بعد، با کشورهایی که روابط مناسبی داریم، این ارتباطات را تقویت، هماهنگ و گستردهتر خواهیم کرد. این هماهنگی شامل همکاری با روسیه، چین و دیگر کشورهایی است که در سازمانهایی مانند بریکس، شانگهای و اوراسیا حضور دارند این جاهایی است که ما میتوانیم روابط ما را مستحکم کنیم.»
به گفته برخی از آگاهان می گویند که، سفر احتمالی رییسجمهور ایران میتواند پیام روشنی از آمادگی تهران برای عبور از فضای بیاعتمادی و حرکت بهسوی همکاریهای عملی، بهویژه در زمینههای اقتصادی، انرژی، آب و ترانزیت باشد. به گفته این آگاهان چنین سفری، نهتنها میتواند به نفع ثبات منطقه باشد، بلکه فرصت مناسبی برای بازگشت ایران به عنوان یک بازیگر تأثیرگذار در معادلات افغانستان خواهد بود.
ولی فروزان آگاه روابط بین الملل در این باره تاکید می کند که:«این سفر از چند جهت بسیار مهم است. نخست اینکه بعد از سقوط جمهوریت، بلندپایهترین مقام یک کشور همسایه به کابل سفر میکند. برای ایران، موضوع آب یکی از مسائل کلیدی در رابطه با افغانستان است، مخصوصاً پس از تحولات در سوریه و تنشهای منطقهای با آمریکا و اسرائیل. ایران نمیخواهد در همسایگیاش کشوری داشته باشد که رابطهاش با آن سرد یا نامشخص باشد. از سوی دیگر، برای افغانستان، بحث بهرسمیتشناختهشدن اهمیت فوقالعادهای دارد. احتمالاً این سفر بتواند زمینهساز گفتوگو درباره همه این مسایل باشد،»
خلیل احمد نادم آگاه مسایل سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت که: «سفر رییسجمهور ایران، آقای پزشکیان، به افغانستان اهمیت ویژهای دارد، زیرا ایران یکی از همسایگان مهم فرهنگی و تجاری افغانستان است. ما با ایران روابط دینی و تاریخی عمیقی داریم، فرهنگ مشترک داریم و افغانستان نیاز دارد که ارتباطات نزدیک و مؤثری با ایران برقرار کند. از طریق بنادر دریایی ایران، افغانستان میتواند صادرات و واردات خود را بهصورت مؤثر انجام دهد. از منظر پرستیژ جهانی نیز این سفر به نفع افغانستان است و از نظر تاریخی، گامی به سوی شناختهشدن بهتر افغانستان در سطح منطقه و جهان به شمار میرود.»
ایران و افغانستان بهعنوان دو کشور همزبان، همفرهنگ و هممرز، همواره روابط ژرف تاریخی و تمدنی داشتهاند. پس از تحولات سیاسی اخیر در افغانستان، تهران مسیر تعامل محتاطانه با حکومت جدید را در پیش گرفت. حالا، با تثبیت نسبی وضعیت سیاسی و امنیتی در افغانستان، و در پی سفرهای اخیر مقامات قطری و ازبک به کابل، تمایل ایران برای آغاز یک فصل تازه در روابط، نشانگر واقعبینی بیشتر در دیپلماسی منطقهای است.