۲۸ اسد، یکصدو ششمین سالگرد استرداد استقلال
افغانستان است. در این روز تاریخی، امان‌الله خان، شاه وقت افغانستان، پس از امضای معاهده راولپندی با بریتانیا، استقلال کامل سیاسی کشور را به دست آورد و افغانستان به عنوان یک کشور آزاد و مستقل وارد عرصه روابط بین‌المللی شد.
شاه امان‌الله خان نه تنها استقلال کشور را بازگرداند، بلکه در طول سلطنت خویش (۱۹۱۹–۱۹۲۹م) اصلاحات گسترده‌ای در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به اجرا گذاشت. همین اصلاحات وی را در تاریخ افغانستان به عنوان یک شاه اصلاح‌طلب و پیشرو ماندگار ساخت.
نجیب الرحمن شمال آگاه روابط بین الملل می گوید
«دیدگاه امان‌الله خان در زمینه استرداد استقلال کشور بسیار قوی بود. او تلاش کرد استقلال نوین و رهایی افغانستان از زیر سلطه انگلیس را محقق کند. اقدامات او در آن دوره از اهمیت تاریخی بالایی برخوردار بود و با سیاست‌ها و روش‌های گسترده‌ای که داشت، مانع شد تا افغانستان دوباره به جنگ‌های داخلی و بین‌المللی گرفتار شود.»
اصلاحات سیاسی
پس از استرداد استقلال، شاه امان‌الله خان در عرصهٔ سیاست گام‌های مهمی برداشت تا حاکمیت ملی را تقویت، ساختار دولت را نوسازی و روابط بین‌المللی را گسترش دهد.
گرافیک:
این اقدامات کلیدی شامل:
1.اعلام استقلال سیاسی (۱۹۱۹)
2.تدوین نخستین قانون اساسی (۱۹۲۳)
3.ایجاد شوراها و پارلمان
4.اصلاحات در دستگاه دولت
5.گسترش روابط خارجی:
•برقراری روابط دیپلوماتیک با کشورهای اروپایی، ترکیه، ایران، شوروی و دیگر کشورها بود.
جنت فهیم چکری آگاه مسایل سیاسی افزود
«بعد از اعلام استقلال، امان‌الله خان روی چندین مورد مهم تاکید کرد و آن‌ها را به اجرا گذاشت. او قانون اساسی را تدوین کرد، سیستم مالیاتی را از دریافت پول نقد به دریافت مالیات از کالاها تغییر داد و بانک‌ها و سیستم بانکی را مدرن ساخت. همچنین در بخش تعلیم و تربیه، تلاش کرد که آموزش برای همه، از جمله بانوان و کودکان، فراهم شود.»
اصلاحات اقتصادی
شاه امان‌الله خان برای ایجاد یک نظام اقتصادی مستقل، کاهش وابستگی و پایه‌گذاری زیربناهای مدرن اقتصادی تلاش کرد. و اقدامات مهمی در عرصه اقتصادی از جمله :
گرافیک
1.ایجاد بانک و واحد پول افغانی
•تأسیس بانک ملی افغانستان
2.توسعه تجارت و صنایع
•کاهش وابستگی اقتصادی به هند بریتانیایی
•وارد کردن ماشین‌آلات صنعتی و متخصصین خارجی برای ایجاد کارخانجات
•تشویق کشاورزی و صادرات محصولات زراعتی
3.ساخت زیربناها
•ایجاد سرک‌های مدرن کابل–قندهار و کابل–جلال‌آباد
•آغاز پروژه‌های بزرگ ساختمانی مانند شهر جدید دارالامان و ارگ‌های دولتی
4.اصلاح مالیه و گمرک
•وضع مالیه بر زمین و تجارت به شیوه منظم‌تر
•کنترل بهتر گمرکات برای افزایش عواید دولت
عبداللطیف نظری معین مسلکی وزارت اقتصاد بیان کرد که «امان‌الله خان در دوران زمامداری خویش اصلاحات گوناگونی در بخش اقتصاد به‌وجود آورد. او گرایش به مدرنیته و صنعتی‌سازی افغانستان داشت و به همین دلیل کارخانه‌های صنعتی مختلفی را در کشور راه‌اندازی کرد. اصلاحات در عرصه زراعت و کشاورزی نیز یکی دیگر از گام‌های مهم او بود. هدف امان‌الله خان این بود که به شیوه‌های سنتی پایان دهد و افغانستان را با سازوکارهای مدرن کشاورزی وارد مرحله‌ای نوین سازد.»
عبدالظهور مدبر آگاه مسایل اقتصادی همچنان بیان کرد که «در زمان امان‌الله خان اصلاحات گسترده اقتصادی انجام شد که در دوره خود بسیار مهم و قابل تحسین بود. او نظام مالیاتی و گمرکی را اصلاح کرد، پایه‌های سیستم مالی و بانکی را گذاشت و زمینه توسعه تجارت خارجی را تا بسیاری از کشورها فراهم ساخت. همچنان پروژه‌های زیربنایی مانند خطوط آهن و صنایع داخلی را ایجاد کرد تا تولیدات ملی افزایش یابد. در عرصه زراعت نیز با استفاده بهتر از زمین‌های کشاورزی و اجرای اصلاحات گسترده، کشور را به سوی پیشرفت سوق داد. یکی از اصلاحات مهم دیگر در این دوره، رواج پول ملی و کاغذی بود که نقطه عطفی در تاریخ اقتصادی افغانستان به شمار می‌رود.»
اصلاحات اجتماعی و فرهنگی
شاه امان‌الله خان بر این باور بود که پیشرفت واقعی افغانستان بدون تحول اجتماعی و فرهنگی ممکن نیست، بنابراین اصلاحات گسترده‌ای از جمله در
گرافیک :
1.توسعه آموزش و پرورش
•تأسیس مکاتب نوین در شهرها
•فراهم‌سازی آموزش برای دختران و پسران
2.پیشرفت مطبوعات و فرهنگ
•راه‌اندازی روزنامه‌ها و نشر کتاب‌های آموزشی
•رشد فعالیت‌های فرهنگی و آگاهی‌دهی اجتماعی
این حوزه‌ها انجام داد.
و سرانجام پس از سقوط سلطنت در سال ۱۹۲۹ میلادی، امان‌الله خان به هند بریتانیایی و سپس به ایتالیا مهاجر شد و تا پایان عمر در تبعید زندگی کرد. او هرگز به قدرت بازنگشت و در سال ۱۹۶۰ میلادی در رم، پایتخت ایتالیا درگذشت.
بنا به وصیت وی، پیکر شاه امان الله خان به افغانستان منتقل شد و در کنار مزار پدرش، به خاک سپرده شد