روسیه به عنوان یک قدرت جهانی، همواره به دنبال تامین روابط با حکومت‌های افغانستان بوده است، در شرایط فعلی به ویژه در سال‌های پسین هم روابط کابل و مسکو رو به بهبود بوده و شاهد گسترش همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و دیپلماتیک بوده‌ایم. در تازه‌ترین مورد، سفیر جدید امارت اسلامی در مسکو به کارش آغاز کرد.
در شرایط فعلی و اینکه با گذشت نزدیک به چهار سال، هیچ کشوری امارت اسلامی را به رسمیت نشناخته است، تامین روابط دیپلماتیک در سطح سفیر می‌تواند یک گام جدی و مهم در عرصه روابط افغانستان و روسیه باشد.
در این یادداشت، صفحه‌ی تازه روابط امارت اسلامی و روسیه را ورق می‌زنیم و بررسی می‌کنیم که این اقدام روسیه بر روابط سایر کشورها با افغانستان چه تاثیر می‌تواند داشته باشد.
انتصاب سفیر جدید
چهارسال پس از به قدرت رسیدن دوباره امارت اسلامی، ناوقت (سه‌شنبه، ۱۰ سرطان) سفیر رسمی حکومت سرپرست وارد مسکو شد و این ورود، صفحه تازه‌ی را در جهت احیای روابط دیپلماتیک میان کابل و مسکو ورق زد. اما امروز (چهارشنبه، ۱۱ سرطان) گل‌حسن حسن، سفیر جدید امارت اسلامی در روسیه، با حضور در نشستی با دیپلمات‌ها و کارکنان سفارت امارت اسلامی، رسماً آغاز به‌کار کرد.
وزارت خارجه امارت اسلامی این تحول را گامی مؤثر در راستای گسترش و تقویت روابط سیاسی و اقتصادی میان کابل و مسکو دانست.
حالا تحلیل‌ها بر این است که حضور آقای حسن به عنوان سفیر می‌تواند با تسهیل گفت‌وگوهای سطح بالا، تقویت همکاری‌های اقتصادی و امنیتی و همچنان افزایش اعتماد متقابل، زمینه‌ساز تعاملات رسمی‌تر میان کابل و مسکو شود، اما موفقیت این روند به عوامل دیگری مانند واکنش‌های جهانی و توانایی امارت اسلامی در مدیریت چالش‌های داخلی و منطقه‌ای نیز بستگی دارد.
عبدالجمیل شیرانی، آگاه مسایل سیاسی در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «انتصاب سفیر جدید امارت اسلامی در مسکو پس از سفرهای اخیر مقامات بلندپایه، فرصت‌های جدیدی برای تعاملات اقتصادی و تجاری با روسیه بوجود میاید. یک حرف دیگر این که تعامل با یک قدرت بزرگ مانند روسیه برای حکومت سرپرست در افغانستان نیاز اساسی است.»
عبدالصادق حمیدزوی، تحلیل‌گر سیاسی نیز به خبرگزاری آفاق گفت: «معرفی سفیر جدید و اقدامات اخیر روسیه، مانند حذف نام امارت اسلامی از فهرست ممنوعه، می‌تواند زمینه‌ساز پیشرفت‌های مهم در روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور شود. حضور سفیر رسمی در مسکو با توجه به ثبات سیاسی امارت اسلامی، به تقویت جایگاه حکومت افغانستان به عنوان شریک معتبر منطقه‌ای برای روسیه کمک می‌کند. گپ مهم دیگر این است که این تحولات، همراه با سیاست خارجی متوازن و اقتصادمحور امارت اسلامی، می‌تواند بدون ایجاد نگرانی برای تمام طرف‌ها، روابط دوجانبه را عادی سازی کند.»
رویکرد تازه روسیه در قبال امارت اسلامی
همان گونه که در بالا گفته شد، روسیه از گذشته‌های دور در تلاش تامین روابط با افغانستان بوده و حالا نیز رسیدن گل‌حسن حسن به مسکو و پذیرش رسمی او توسط روسیه، نقطه عطفی در روابط دیپلماتیک دو کشور است.
شیرآقا بیان‌زی، آگاه روابط بین‌الملل به خبرگزاری آفاق گفت: «امارت اسلامی باید با دقت کامل سیاست خارجی خود را مدیریت کند تا از ایجاد تنش با دیگر بازیگران منطقه‌ای نیز جوگیری شود.»
آقای بیان‌زی تصریح کرد: «تحرکات اخیر روسیه نشان می‌دهد که مسکو می‌خواهد با کابل تعامل سازنده داشته باشد و انتصاب جدید نیز نشانه‌ای از تغییر رویکرد روسیه است.»
برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که روسیه مجبور است که با افغانستان روابط سیاسی برقرار کند.
حمیدالله مفید، تحلیل‌گر مسایل سیاسی در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «روسیه بنابر نیازهای که در منطقه دارد، مجبور است که یک مقدار تعاملات جدی را مدنظر بگیرد، مسکو می‌خواهد ثبات منطقه تقویت شود و کنترول را نیز برعهده داشته باشد.»
حال پرسش این است که آیا این اقدام روسیه، دیگر کشورها را نیز ترغیب می‌کند که در زمینه تعامل سازنده با کابل قدم بردارند و یا خیر؟
در پاسخ به این پرسش، روح‌الله هوتک، آگاه مسایل سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت که این تحول ممکن است دیگر کشورها را نیز به سمت به رسمیت شناختن امارت اسلامی سوق دهد.
روسیه متحد امارت اسلامی در مبارزه با تروریزم بین‌المللی
کارشناسان حوزه سیاسیت معتقدند که همکاری‌های امنیتی میان امارت اسلامی و روسیه به ویژه در زمینه مبارزه با گروه داعش به عنوان دشمن مشترک، در سال‌های اخیر به دلیل نگرانی‌های مشترک از تهدیدات تروریستی و تحولات ژئوپلیتیکی منطقه‌ای رو به گسترش بوده است. در عین حال، ضمیرکابلوف، نماینده ویژه رییس جمهور روسیه برای افغانستان، بارها بر اهمیت این همکاری تاکید کرده و امارت اسلامی را به عنوان متحد خود در مبارزه با تروریزم بین‌المللی به ویژه داعش شاخه خراسان معرفی کرده است.
جنرال صادق شینواری، آگاه مسایل نظامی در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «داعش به عنوان تهدیدی جدی برای امنیت منطقه‌ای، به ویژه برای کشورهای آسیای مرکزی و روسیه تلقی می‌شود، از اینرو اگر امارت اسلامی حمایت شود، می‌تواند به گونه موثرتری با داعش شاخه خراسان مقابله و مبارزه کند.»
پیامدهای دیپلماتیک
گرم‌شدن روابط امارت اسلامی با روسیه، به ویژه پس از انتصاب سفیر جدید و حذف نام امارت اسلامی از فهرست گروه‌های ممنوعه، می‌تواند پیامدهای متعددی در سطوح منطقه‌ای و جهانی داشته باشد. در عین حال، این تحولات می‌تواند بر توازن قدرت در منطقه اثر بگذارد، جایگاه ژئوپلیتیکی امارت اسلامی را تثبیت کند و واکنش‌های بازیگران منطقه‌ای و جهانی به ویژه غرب و امریکا را در پی داشته باشد.
هم‌زمان با این، پذیرش سفیر امارت اسلامی در مسکو و گسترش روابط رسمی، ممکن است دیگر کشورها به ویژه در آسیای مرکزی یا حتا چین و ایران را به سمت تعامل رسمی‌تر با کابل تشویق کند. این افزایش تعاملات دیپلماتیک می‌تواند با امارت اسلامی در دستیابی به منابع اقتصادی و سیاسی جدید مانند قراردادهای تجاری یا حمایت در مجامع بین‌المللی کمک کند.
در سویی دیگر، تقویت روابط کابل با مسکو، می‌تواند به کاهش نفوذ غرب در منطقه و تقویت محور ضدغربی منجر شود و این امر ممکن است افغانستان را به بازیگر کلیدی در رقابت‌های ژئوپلیتیکی تبدیل کند.
تقویت مشروعیت دیپلماتیک
پذیرش سفیر امارت اسلامی توسط روسیه به عنوان یکی از قدرت‌های جهانی، می‌تواند الگویی برای دیگر کشورها باشد تا آنان با امارت اسلامی نیز تعامل رسمی شکل دهند. این امر همچنان به مشروعیت بین‌المللی امارت اسلامی کمک می‌کند.
سید محسن حسینی، فعال سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «اقدام جدید روسیه، امارت اسلامی را به طرف به رسمیت شناختن بین‌المللی نزدیک‌تر کرده است، زیرا این تصمیم حمایت یک قدرت جهانی را نشان می‌دهد و می‌تواند دیگر کشورها را نیز به تعامل رسمی‌تر ترغیب کند.»
نتیجه‌گیری
در پایان این‌گونه می‌توان گفت که انتصاب سفیر جدید در مسکو، امارت اسلامی را به سوی به رسمیت شناختن بین‌المللی نزدیک‌تر کرده است، همان گونه که کارشناسان نیز اذعان کرده اند.
این اقدام روسیه، نشان‌دهنده پذیرش رسمی یک قدرت جهانی و تقویت جایگاه دیپلماتیک کابل است.
با این حال، اما برخی تحلیل‌گران تردید دارند که این گام به تنهایی برای رسمیت شناختن کامل کافی نیست و به عوامل دیگری مانند اصلاحات داخلی، جلب حمایت دیگر کشورها و مدیریت فشارهای غرب نیز بستگی دارد. در عین حال، این تحول می‌تواند انگیزه‌ای برای دیگر کشورها ایجاد کند تا آنان نیز گام‌هایی را به سوی رسمیت شناسی امارت اسلامی بردارند.