دلیلهای حمایت مردم افغانستان از هند در تنشها و درگیریها میان دهلینو و اسلامآباد ریشه در عوامل تاریخی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دارد که در این یادداشت به شماری از این عاملها پرداخته شدهاست.
دخالتهای تاریخی پاکستان در امور افغانستان
اسلامآباد از دهههای گذشته به دلیل حمایت از گروههای شبهنظامی به عنوان یک عامل بیثباتی در افغانستان عنوان شدهاست.
بسیاری از مردم افغانستان به این عقیدهاند که پاکستان از این گروهها برای پیشبرد منافع خود در منطقه، به ویژه در برابر هند و دیگر رقبای خود حمایت کرده که این موضوع باعث ویرانی، ناامنی، عقبماندگی و دربهدری مردم افغانستان شدهاست، این تجربه تاریخی باعث شده که بسیاری از افغانها نسبت به پاکستان نفرت داشته باشند و از این کشور حمایت نکنند.
نثار احمد شیرزی، آگاه مسایل سیاسی در گفتوگو با خبرگزاری آفاق گفت: « پاکستان از بدو تاسیس تاکنون به افغانستان به عنوان یک همسایه خوب نگاه نکرده است، این کشور همواره در تخریب زیرساختها، سیستم نظامی و اداری افغانستان دست بلند داشته و با ایجاد پناهگاه به گروههای هراسافگن نه تنها به افغانستان که به کشورهای منطقه نیز دردسرساز بودهاست. در سوی دیگر، هند همواره برای دانشجویان افغانستان بورسیههای تحصیلی فراهم کرده و در زیرساختهای افغانستان سرمایهگذاری کردهاست.»
روابط نزدیک و دوستانه هند با مردم و حکومتهای افغانستان
هند در دو دههی گذشته یکی از بزرگترین پشتیبانان توسعه افغانستان بوده است.
این کشور در پروژههای بزرگ زیربنایی مانند ساخت بیمارستانها، جادهها و مکتبها سرمایهگذاری کرده و در کنار مردم افغانستان در شگوفایی آن تلاش کردهاست. برخی از باشندگان کابل در گفتوگو با خبرگزاری آفاق تاکید کردند که بند سلما و تعمیر پارلمان دوره جمهوریت نمونهی از کمکهای هند به مردم افغانستان بودهاست، آنان همچنان گفتند که هند به عنوان یک شریک قابل اعتماد و دوست برای مردم افغانستان حایز اهمیت است.
آگاهان سیاسی نیز معتقدند که مردم افغانستان، هند را به دلیل سیاستها و حمایتهای دهلینو از ثبات و توسعه کشور و همچنان برخی گروههای قومی در افغانستان به دلیل اشتراکات فرهنگی با هند، این کشور را نسبت به پاکستان ترجیح میدهند.
تنشهای اخیر و سیاست بیطرفی امارت اسلامی
در تنشهای اخیر میان هند و پاکستان، امارت اسلامی افغانستان به دلیل روابط دیپلماتیک با هر دو کشور، سیاست بیطرفی اختیار کردهاست، اما مردم عادی افغانستان به دلیل تجربههای گذشته بیشتر به سمت هند گرایش دارند. به گونه مثال، پس از حمله پهلگام در بیست و دوم اپریل در کشمیر، که هند آنرا به گروههای مورد پشتیبانی پاکستان نسبت داد، حمایت عمومی در افغانستان از هند افزایش یافت.
گفتنی است که حمایت از هند در میان همه گروههای قومی و اجتماعی افغانستان یکسان نیست، بل شماری دیدگاه متفاوتی دارند. اما به طور کلی، اکثریت مردم افغانستان به دلیل نقش منفی پاکستان و کمکهای بشری هند، از دهلینو حمایت میکنند که این پشتیبانی ترکیبی از عاملهای عاطفی و سیاسی است که باعث شده هند در مقایسه با پاکستان جایگاه بهتری در قلب مردم افغانستان داشته باشند.
مناقشه افغانستان و پاکستان بر سر خط فرضی دیورند
در طول سالهای متمادی دیده شده که مساله جنجالی خط فرضی دیورند یکی از مسایل پیچیده و حل ناشدنی میان دو کشور بودهاست.
شماری از افغانها خط فرضی مورد مناقشه را به عنوان یک مرز تحمیلی – استعماری میبینند و باور دارند که پاکستان با فشار بر حکومتهای افغانستان سعی در تثبیت این مرز و تضعیف هویت ملی افغانها داشته است، اما پاکستانیها اذعان میکنند که این یک خط رسمی و بینالمللی میان افغانستان و پاکستان است، چیزی که نفرت اکثریت مردم افغانستان را در پی داشته است.
این خط فرضی باعث شده که حتا برخی پشتونهای ملیگرا که با پشتونهای پاکستان نیز اشتراکات قومی دارند نسبت به سیاستهای پاکستان بدبین شوند و اسلامآباد را انتقاد کنند.