در آستانه نشست بین‌المللی امنیتی مسکو که قرار است از ۲۷ تا ۲۹ می ۲۰۲۵ برگزار شود، افغانستان به‌عنوان یکی از محورهای کلیدی گفت‌وگوهای امنیتی مطرح شده است. سرگئی شویگو، دبیر شورای امنیت ملی روسیه، در گفت‌وگو با خبرگزاری تاس تأکید کرد که مسئله افغانستان، در کنار موضوعاتی مانند سوریه، ایران و خاورمیانه، در اولویت سیاست خارجی و امنیتی روسیه قرار دارد. این موضع‌گیری در شرایطی مطرح می‌شود که روابط مسکو و کابل پس از تعلیق نام طالبان(امارت اسلامی) از فهرست گروه های ممنوعه این کشور، وارد فاز تازه‌ای شده است.
شویگو با اشاره به نقش افغانستان در نشست آتی، در واقع از تمایل روسیه برای ورود جدی‌تر به معادلات منطقه‌ای این کشور پرده برداشت. در سال‌های اخیر، مسکو از طریق نشست‌های سازمان همکاری شانگهای (SCO) و تماس‌های دوجانبه با امارت اسلامی ، تلاش کرده است موقعیت خود را به‌عنوان بازیگری فعال و با نفوذ در افغانستان تثبیت کند.
شرکت بیش از ۱۵۰ کشور در این نشست، فرصتی بی‌نظیر برای روسیه خواهد بود تا از جایگاه امنیتی و دیپلماتیک خود دفاع کرده و کشورهای دیگر را به تعامل با کابل در چارچوب منافع مشترک منطقه‌ای و مقابله با تهدیدات فراملی مانند هراس افگنی، قاچاق مواد مخدر و مهاجرت غیرقانونی تشویق کند.
با توجه به اینکه حکومت سرپرست افغانستان تاکنون از سوی هیچ کشوری به‌طور رسمی به رسمیت شناخته نشده‌اند، حضور افغانستان در دستور کار این نشست و موضع حمایت‌گرایانه اخیر روسیه، می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری رویکردی جدید در سطح منطقه‌ای نسبت به حکومت طالبان باشد.
به نظر می‌رسد که مسکو، در راستای اهداف بلندمدت خود برای ایجاد نظم امنیتی مستقل از غرب، افغانستان را به‌عنوان حلقه‌ای مهم در زنجیره نفوذ منطقه‌ای خود می‌بیند. تعمیق روابط با کابل، نه‌تنها جنبه امنیتی، بلکه ابعاد اقتصادی و ژئوپلیتیکی نیز دارد، به‌ویژه در شرایطی که روسیه به دنبال تقویت روابط با کشورهای جنوب و شرق جهان، موسوم به «اکثریت جهانی»، است.
با این حال، برخی کارشناسان سیاسی نسبت به نقش روسیه در روند افغانستان تردید دارند. آن‌ها می‌گویند که تجربیات گذشته نشان داده است که مداخلات یک‌جانبه قدرت‌های خارجی در افغانستان، نه‌تنها به حل بحران‌ها کمک نکرده، بلکه زمینه‌ساز پیچیده‌تر شدن وضعیت این کشور شده‌اند.
نثار احمد شیرزی یکی از کارشناسان حوزه سیاست در گفتگو با خبرگزاری آفاق می‌گویند: «روسیه، با وجود تلاش برای بازسازی نفوذ منطقه‌ای، درگیر رقابت‌های گسترده با غرب و بحران‌های داخلی اقتصادی است. از این رو، ورود یک‌جانبه این کشور به پرونده افغانستان، نه‌تنها ضمانت اجرایی ندارد، بلکه ممکن است با واکنش‌های منفی از سوی دیگر قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای مواجه شود. بهتر است تصمیم‌گیری درباره آینده افغانستان از طریق اجماع بین‌المللی و مشارکت چندجانبه در قالب نهادهای معتبر جهانی صورت گیرد، نه از مسیر ابتکار عمل‌های محدود و هدف‌مند روسیه.»
کامران امان یکی از کارشناسان دیگر حوزه سیاست در گفتگو با خبرگزاری آفاق معتقد است که این نشست به‌دلیل حضور مستقیم کشورهای مختلف و بحث پیرامون پیشنهادات و انتقادهای روسیه در عرصه‌های مختلف، می‌تواند به نفع افغانستان باشد. او اشاره می‌کند که مسکو هیچ‌گاه نمی‌خواهد که افغانستان ناامن شود یا جنگ‌های بیرونی و تمویل‌شده دوباره به این کشور بازگردند. او می‌گوید: «این نشست فرصتی است که مسکو می‌تواند با حضور خود، به‌عنوان یک بازیگر امنیتی و دیپلماتیک، برای کمک به افغانستان در توسعه تجارت و به رسمیت شناخته شدن آن استفاده کند.
به همین دلیل، نشست مسکو اگرچه در ظاهر فرصتی برای رایزنی‌های امنیتی است، اما در عمل، چالش‌هایی نیز پیش‌رو دارد که موفقیت آن را در گرو رویکردی متوازن و غیرانحصاری نسبت به آینده افغانستان قرار می‌دهد. اگرچه روسیه به‌عنوان یک بازیگر منطقه‌ای، نقش مهمی در تأمین امنیت و ثبات افغانستان ایفا می‌کند، اما رویکردهای یک‌جانبه و تمرکز صرف بر منافع ملی ممکن است با واکنش‌های منفی از سوی سایر قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای مواجه شود. بسیاری از کارشناسان بر این نکته تأکید دارند که به جای دخالت یک‌جانبه، تصمیم‌گیری درباره آینده افغانستان باید از طریق اجماع بین‌المللی و مشارکت‌های چندجانبه در نهادهای معتبر جهانی صورت گیرد. در این راستا، این نشست می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد یک چارچوب جدید برای همکاری‌های امنیتی و اقتصادی باشد که در آن تمامی کشورهای منطقه و بازیگران جهانی به‌طور مشترک و بدون ایجاد رقابت‌های انحصاری به حل مشکلات افغانستان بپردازند.
در نهایت، موفقیت نشست مسکو به این بستگی دارد که این نشست تنها به فرصتی برای گفت‌وگو و همکاری‌های امنیتی محدود نشود، بلکه به‌عنوان یک پلتفرم برای شکل‌دهی به آینده‌ای پایدار و توسعه‌یافته برای افغانستان عمل کند. برای رسیدن به این هدف، باید توجه ویژه‌ای به منافع و خواسته‌های مختلف کشورهای منطقه، به‌ویژه افغانستان، معطوف شود و تلاش شود تا از رقابت‌های ژئوپولیتیکی و دنباله‌روی از سیاست‌های یک‌جانبه پرهیز شود. در غیر این صورت، حتی اگر نشست مسکو نتایج مثبتی به‌همراه داشته باشد، ممکن است موفقیت‌های آن در بلندمدت پایدار نباشد و چالش‌های جدیدی به‌وجود آید که بحران افغانستان را پیچیده‌تر کند.
