روسیه به عنوان یکی از کشورهای قدرت‌مند جهان پس از خروج امریکا از افغانستان در حال احیای نقش خود در این کشور است، جایی که مسکو، کابل را نه تنها به عنوان حریم پیشگیری از نفوذ افراط‌گرایی و ناامنی به آسیای مرکزی می‌بیند، بلکه به عنوان فرصتی برای گسترش نفوذ ژئوپولیتیکی و اقتصادی خود نیز قلمداد می‌کند.
افغانستان و دغدغه‌های امنیتی روسیه
روسیه، افغانستان را به عنوان یک منطقه حائل برای جلوگیری از نفوذ افراط‌گرایی و ناامنی به آسیای مرکزی می‌بیند و در عین حال، نگرانی‌ها از گسترش داعش و نفوذ این گروه به کشورهای هم‌پیمان روسیه مانند تاجیکستان و ازبیکستان، مسکو را بر آن داشته تا به فکر بازسازی روابط خود با امارت اسلامی شود و آنرا به عنوان بخشی از بازی بزرگ منطقه‌ای خود برای نفوذش بر افغانستان حفظ کند.
در این اواخر این کشور برای گسترش روابط با امارت اسلامی تحرکاتی نیز داشته است، به‌گونه نمونه می‌توان به تصمیم‌گیری اخیر روسیه اشاره کرد.
دادگاه عالی این کشور به روز (پنج‌شنبه، ۲۸حمل، ۱۴۰۴) با درخواست دادستانی کل در مورد تعلیق «طالبان» از فهرست گروه‌های ممنوعه در روسیه، موافقت کرد، اقدامی که ضمیر کابلوف، نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان آنرا برطرف شدن یکی از موانع بزرگ حقوقی برای گسترش روابط سیاسی، اقتصادی و سایر تعاملات رسمی میان مسکو و کابل دانست؛ امارت اسلامی هم با استقبال از این تصمیم روسیه، آنرا ارزشمند خواند و تاکید کرد که این اقدام به تحکیم روابط میان دو کشور کمک می‌کند.
هم‌زمان با این برخی از آگاهان نظامی نیز به این باور اند که روسیه به دنبال تقویت راهبرد مبارزه با داعش در آسیای مرکزی است.
رحمت‌الله حسن، آگاه امور نظامی و استاد پیشین آکادمی ملی نظامی افغانستان در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: روسیه اطلاعات دقیق دارد که تروریست‌ها قصد دارند که با شکستن مرزهای کشورهای هم‌پیمانش به این کشور آسیب بزنند، از اینرو مسکو می‌خواهد با احیای روابط خود با کابل از نفوذ افراط‌گرایی و ناامنی به آسیای مرکزی جلوگیری کند.»
رقابت ژئوپولتیکی روسیه با چین و غرب در افغانستان
در حال حاضر، اکثر همسایگان افغانستان با امارت اسلامی روابط «دفاکتو» برقرار کرده‌اند، این کشورها یا به‌گونه‌ی مستقیم از حکومت سرپرست حمایت می‌کنند و یا با مقام‌های کابل تماس مستقیم دارند، روسیه نیز نمی‌خواهد از کاروان عقب بماند و اجازه دهد که چین و یا امریکا یک باردیگر بر افغانستان مسلط شوند، از اینرو مسکو به دنبال تامین روابط با حاکمیت سرپرست افغانستان است، چیزی که زمامداران فعلی افغانستان نیز به دنبال بیرون شدن از انزوا اند و در پی گسترش روابط با تمامی کشورهای منطقه و جهان به شمول روسیه، آستین برزده اند.
این در حالی است که چین از طریق پروژه‌های اقتصادی مانند «ابتکار کمربند و جاده» به دنبال گسترش نفوذ خود است، در سویی دیگر، روسیه امروز (چهارشنبه، سوم ثور) اعلام آمادگی کرد که مسکو آماده ورود به پروژه‌های اقتصادی در افغانستان است.
با توجه با آنچه در بالا اشاره شد، این رقابت‌ها می‌تواند به شکل‌گیری یک بازی بزرگ منطقه‌ای منجر شود که در آن افغانستان نقش کلیدی دارد.
عبدالشکور صبوری، رییس پالیسی مرکز مطالعات و پالیسی‌های افغانستان به خبرگزاری آفاق گفت: « مسایل ترانزیتی، منابع معدنی و مسایل امنیتی باعث می‌شود که قدرت‌های بزرگ در کشورها نفوذ کنند، به همین دلیل است که روسیه علاقه دارد که با حاکمیت افغانستان در ارتباط باشد؛ رقابت قدرت‌های بزرگ برای افغانستان یک فرصت است، حالا پرسش اصلی این است که آیا ما می‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم و یا خیر؟»
افغانستان مسیر خوب ترانزیتی
اتصال آسیای مرکزی به جنوب آسیا از طریق افغانستان ممکن است منافع ترانزیتی برای روسیه هم ایجاد کند، این کشور به دنبال توسعه مسیرهای ترانزیتی از طریق افغانستان به جنوب آسیا است.
پروژه‌هایی مانند راه‌آهن «افغان – ترانس» می‌تواند به روسیه کمک کند تا به بازارهای جدید دست یابد و از وابستگی به مسیرهای سنتی رهایی یابد.
در سویی دیگر، این پروژه‌ها همچنان می‌توانند که به افزایش نفوذ اقتصادی روسیه در منطقه کمک کنند.
در پایان این‌گونه می‌توان گفت که روسیه به شدت در حال گسترش نفوذ خود در منطقه است. این کشور با تمرکز بر امنیت آسیای مرکزی، رقابت با چین و غرب و همچنان توسعه مسیرهای ترانزیتی سعی دارد تا جایگاه خود را در منطقه تقویت کند.
در عین حال، موفقیت روسیه در این امر، به مدیریت روابط پیچیده بازیگران منطقه‌ای و جهانی بستگی دارد که افغانستان یکی از آنها است.
