در ادامه نگرانی‌ها از تهدید داعش در افغانستان، زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه پیشین امریکا برای صلح افغانستان می‌گوید که ممکن است پاکستان با اخراج مهاجران افغان به عنوان پوششی برای انتقال «تررویست‌های داعش» به افغانستان استفاده کنند.
نگرانی خلیل‌زاد در حالی است که پاکستان روند اخراج مهاجران افغان را تشدید کرده و روزانه صدها تن به افغانستان فرستاده می‌شوند.
اخراج مهاجران افغان، سیاست مهاجرتی یا سناریوی پیچیده امنیتی؟
پاکستان در حدود چهل سال میزبان میلیون‌ها مهاجر افغان بوده است، اما پس از رویکار آمدن دوباره امارت اسلامی با تغییر سیاست مهاجرتی و تعین ضرب الاجل برای آنان، هزاران افغان را به گونه اجباری اخراج و بی‌سرنوشت کرد.
حال پرسش این است که چرا پاکستان این گونه، رویکردش را تغییر داده‌است؟
محتمل‌ترین پاسخ این است که اخراج مهاجران افغان با این حجم و در یک اقدام فوری، ریشه در سیاست‌های کلان و استخباراتی پاکستان دارد؛ سیاست‌های که همواره بحران آفریده و چالش‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را به همسایه‌هایش به ویژه افغانستان خلق کرده‌است.
بررسی ابعاد و لایه‌های پنهان اخراج مهاجران افغان از پاکستان نیاز به تحقیق جدی و مستمر دارد اما در یک نگاه گذرا می‌توان گفت که این کشور همیشه به دنبال آتش‌افروزی بوده و تمامی اقدامات خود را زیر سناریوی پیچیده امنیتی به پیش برده است.
هدف کلان پاکستان در قبال افغانستان به لحاظ امنیتی و استخباراتی
پاکستان را از هرزوایه‌ی بنگریم درمیابیم که با یک کشور عجیب و غیرعادی روبه رو هستیم، کشوری که همواره با اختلافات درونی دست و پنجه نرم کرده و در امور داخلی همسایگان نیز مداخله‌گر بوده است.
در این میان، کارشناسان حوزه سیاست به این باور اند که این همسایه‌ی دردسرساز افغانستان از مداخله و ایجاد ناامنی سود می‌برد.
جنرال صادق شینواری، از نظامیان پیشین افغانستان به این باور است که اعزام داعش به افغانستان از اهداف دیرینه‌ی اسلام‌آباد بوده‌است.
این نظامی پیشین به خبرگزاری آفاق گفت: «کشور پاکستان می‌خواهد که از اعزام و صدور گروه داعش منطقه را ناامن بسازد و از این ناامنی، سود ببرد.»
مقاصد پنهانی پاکستان در پوشش‌های استخباراتی
گزارش‌ها بیانگر آنست که پاکستان به ویژه سازمان استخباراتی این کشور در سال‌های متمادی با پوشش‌های استخباراتی دست به فریب اذهان عامه زده و به مقاصد پنهانی خود رسیده است.
سازمان جاسوسی پاکستان همواره با انجام عملیات پنهانی، اقداماتی را انجام داده است که در ظاهر معمولی و قانونی به نظر آید اما در عمل دیده شده که اسلام آباد به دنبال مقاصد مورد نظر خود بوده است.
در شرایط فعلی نیز شواهد نشان می‌دهد که پاکستان با اخراج مهاجران افغان می‌خواهد که افراد گروه داعش را به افغانستان منتقل کند، چیزی که نگرانی زلمی خلیل‌زاد را نیز برانگیخته است.
از جانب دیگر، شماری به این باور اند که پاکستان در ظاهر مصروف اخراج مهاجران افغان است، اما در عمل این کشور به‌گونه حساب شده و آرام جمعیت مناطق قبایلی را به مناطق مختلف افغانستان انتقال می‌دهد، این جابجایی تصادفی نیست، بلکه بخشی از سیاست‌های پنهانی و استخباراتی بلندمدت و هدف‌مند پاکستان است.
داعش، ابزار فشار یا ابزار کنترول افغانستان
گمانه‌زنی‌ها بر این است که ایالات متحده امریکا پس از خروج از افغانستان به تقویت گروه‌های هراس‌افگن پرداخته که در این راه پاکستان همکار خوب این کشور به شمار می‌رود.
پیش از آنکه امارت اسلامی برای بار دوم در افغانستان مسلط شود، باورها بر این بود که این تحریک هم‌سو با پاکستان است و در حکومت‌داری نیز از اسلام‌آباد دستور خواهد گرفت، اما پس از سقوط جمهوریت کماکان مشخص شد که حکومت سرپرست نه تنها که از دستورات پاکستانی‌ها پیروی نمی‌کند، بل روابط این دو همسایه با گذشت هر روز پرتنش‌تر نیز می‌شود.
در سویی دیگر، جدیت کابل در مبارزه با داعش نیز باعث شده که اسلام‌آباد با حمایت از این گروه برای به تمکین واداشتن امارت اسلامی بپردازد و این ابزار را در اختیار داشته باشد و در وقت مناسب از آن بهره برداری کند، چیزی که شماری آنرا ابزاری برای اعمال فشار بر حکومت سرپرست و تنبیه آن عنوان می‌کنند.
امارت اسلامی نیز به این باور است که دولت پاکستان نقش اساسی را در تامین مالی و آموزشی داعش دارد و این کشور از هر وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف خود استفاده می‌کند.
بازی چندلایه‌ی پاکستان با کشورهای منطقه
شواهد نشان می‌دهد که پاکستان خارج از ناامن سازی داخل افغانستان، به دنبال ایجاد چالش برای کشورهایی است که با امریکا در تخاصم هستند، از جمله روسیه، چین و ایران.
برخی تحلیل‌ها نشان می‌دهند که پاکستان به‌منظور خوش‌خدمتی به غرب به ویژه ایالات متحده در تلاش است تا از جغرافیای افغانستان علیه کشورهای نامبرده به گونه غیرمستقیم اقدام کند و با تامین مالی گروه داعش از طریق پاکستان در صدد ناامن سازی روسیه، چین، ایران و کشورهای آسیای میانه است.
داعش، ابزاری برای چانه زنی در مذاکرات و معاملات با غربی‌ها
پاکستان در شرایط فعلی و در ستیج‌های بین‌المللی همواره از تهدید داعش در منطقه به ویژه افغانستان هشدار داده است.
این بازیگر مرموز منطقه‌ای در گذاشته نیز با ناامن نشان دادن منطقه به ویژه افغانستان برای بقای خود با غرب روابط استراتژیک برقرار کرده بود که تاکنون این روابط کماکان پابرجاست.
این کشور در تعاملات با امریکا همواره کوشیده تا امتیازات بیشتری بدست آورد و با این ترفند توجه جامعه جهانی را نیز جلب کند.
فرضیه اعزام داعش به افغانستان
داعش خراسان از نخستین ماه‌های قدرت‌گیری امارت اسلامی تاکنون چندین حمله در بخش‌های مختلف افغانستان سازمان‌دهی کرده است که با واکنش شدید حکومت سرپرست روبه رو شده و به گفته مسوولان امارت اسلامی این گروه در کشور سرکوب و نابود شده است.
حالا و در شرایط فعلی، چرا فرضیه اعزام داعش به افغانستان مطرح می‌شود؟
کامران امان، آگاه امور نظامی در پاسخ به این پرسش به خبرگزاری آفاق گفت: « خلیل‌زاد با اظهارات اخیر خود در مورد اعزام داعش به افغانستان، می‌خواهد ثابت کند که امنیت در افغانستان تامین است و پاکستان به دنبال ناامنی و بی‌ثباتی افغانستان است.»
موقف افغانستان و پاکستان
در این‌سو، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی در واکنش به ادعاها در پیوند به ورود داعشیان زیر نام مهاجران افغان به کشور به خبرگزاری آفاق گفت مهاجران افغان که از کشورهای همسایه به افغانستان بازگشت می‌کنند، پس از شناسایی ثبت و راجستر می‌شوند.
آقای مجاهد تصریح کرد که در روند ورود مهاجران به کشور، هیچ مشکل امنیتی وجود ندارد؛ اما مسوولان پاکستان تاکنون به‌گونه رسمی در پیوند به این موضوع واکنشی نداشته اند.
