پاکستان به دلیل دشمنی دیرینه با هند، حفظ عمق استراتژیک در افغانستان و نگرانی‌های امنیتی، به دنبال تضعیف روابط کابل و دهلی‌نو است، اما دیده می‌شود که با گذشت هر روز این روابط گسترش می‌یابد، در تازه‌ترین مورد هند با ازسرگیری روند صدور ویزا برای شهروندان افغانستان، در تقویت روابط با امارت اسلامی یک گام دیگر برداشت.
تقویت تعاملات دیپلماتیک
صدور ویزا بیانگر تمایل هند به حفظ و گسترش روابط با امارت اسلامی است، این اقدام می‌تواند به عنوان نشانه‌ای از رویکرد عمل‌گرایانه دهلی‌نو برای تعامل با حکومت سرپرست افغانستان باشد، به ویژه پس از تماس تلفنی (پنج‌شنبه، ۲۷ثور) امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه با جی شنکر، وزیر امور خارجه هند. در این گفت‌وگو آقای شنکر گفته بود که کشورش قصد دارد کمک‌های خود را به افغانستان افزایش دهد.
نثار احمد شیرزی، آگاه روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «ازسرگیری روند صدور ویزا و تعامل هند با امارت اسلامی می‌تواند به معنای مشروعیت‌بخشی عملی به حکومت سرپرست باشد و این یک پیروزی دیپلماتیک نیز به شمار می‌رود، اما پاکستان همواره به دنبال تخریب این روابط بوده است.»
افزایش نفوذ منطقه‌ای هند
هند با ازسرگیری روند صدور ویزا برای افغان‌ها به ویژه برای اهداف آموزشی، درمانی و تجاری می‌تواند نفوذ نرم خود در افغانستان را تقویت کند، این اقدام به دهلی‌نو امکان می‌دهد تا روابط تاریخی و فرهنگی خود با مردم افغانستان را حفظ و از طریق کمک‌های بشردوستانه و توسعه‌ای، جایگاه خود را در مقابل رقیبان‌اش مانند پاکستان بهبود بخشد.
عبدالجبار اکبری، فعال سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «استراتژی حکومت هند برای نفوذ نرم از طریق روابط تاریخی و فرهنگی و همچنان کمک‌های توسعه‌ای می‌تواند به نفع مردم افغانستان تمام شود.»
تاثیر گام تازه هند بر روابط کابل با پاکستان
تحلیل‌گران معتقدند که ازسرگیری روند صدور ویزا از سوی هند به شهروندان افغانستان، نگرانی‌هایی را در اسلام‌آباد ایجاد می‌کند، زیرا پاکستان روابط نزدیک دهلی‌نو و کابل را تهدیدی برای منافع استراتژیک خود می‌داند، این موضوع می‌تواند فشار دیپلماتیک پاکستان بر امارت اسلامی را نیز افزایش دهد، اما در همین حال، می‌تواند حکومت سرپرست را به سوی حفظ بی‌طرفی و تعادل در روابط با هر دو کشور سوق دهد.
نجیب‌الرحمان شمال، آگاه مسایل سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «ازسرگیری روند صدور ویزا توسط هند، می‌تواند فشار غیرمستقیم بر پاکستان باشد، زیرا هند از طریق کمک‌های بشردوستانه و تسهیل تجارت(بندر چابهار) به دنبال جایگزینی مسیرهای تجاری زیر کنترول پاکستان است، این تصمیم ممکن است پاکستان را وادار به بازنگری در سیاست‌های سخت‌گیرانه خود در قبال ویزای افغان‌ها کند، هم‌زمان با این خطر افزایش تنش‌های منطقه‌ای نیز متصور است.»
مزیت‌های انسانی و اقتصادی اقدام تازه هند
اقدام تازه هند می‌تواند به بیماران، تاجران و دانشجویان افغانستان امکان دسترسی به فرصت‌های درمانی، اقتصادی و آموزشی در هند را بدهد، این اقدام نه‌تنها روابط مردمی میان امارت اسلامی و هند را تقویت می‌کند، بلکه به حکومت سرپرست افغانستان نشان می‌دهد که همکاری با هند می‌تواند به نفع اقتصاد و ثبات داخلی افغانستان باشد.
چرا اسلام‌آباد روابط دهلی‌نو با کابل را تخریب می‌کند؟
تحلیل‌ها حاکی از آنست که پاکستان به دلیل رقابت‌های تاریخی و ژئوپلیتیکی با هند، به ویژه بر سر نفوذ در منطقه و مساله کشمیر، در تلاش است تا روابط هند با امارت اسلامی را تضعیف و تخریب کند، تقویت روابط دهلی‌نو و کابل، نفوذ پاکستان در افغانستان را کاهش می‌دهد و این می‌تواند مسیرهای تجاری زیر کنترول پاکستان را به حاشیه بکشاند مانند (جایگزینی بندر چابهار با بندرهای پاکستانی).
سمیر انگار، کارشناس مسایل سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «اسلام‌آباد روابط کابل با دهلی‌نو را تهدیدی مستقیم به نفوذ خود در افغانستان می‌بیند و از طریق اتهام‌زنی به هند مبنی بر حمایت از گروه‌های تروریستی در تلاش است تا مشروعیت روابط هند با حکومت سرپرست را زیر پرسش ببرد و همچنان جایگاه خود را در منطقه تثبیت کند.»
در کنار این، مقام‌های پاکستانی به گونه سنتی هند و افغانستان را مسوول بی‌ثباتی داخلی و حمله‌های تروریستی در خاک خود می‌دانند و بارها اذعان کرده‌اند که کابل و دهلی‌نو برای بی‌ثبات کردن پاکستان هم‌دست شده‌اند، اما شواهد تاریخی نشان می‌دهد که تهدیدات خارجی هیچ نقشی در بی‌ثباتی این کشور نداشته است چنانچه حسین حقانی، سفیر پیشین پاکستان در امریکا گفته است که خطر اصلی پیش‌روی پاکستان از داخل این کشور نشأت می‌گیرد و تهدیدات بیرونی مانند هند یا افغانستان نقش چندانی در این بی‌ثباتی ندارند.
آقای حقانی افزوده است: «مشکلاتی مانند هویت ملی شکننده، رشد سریع جمعیت، رکود اقتصادی و اولویت‌های امنیتی اشتباه، بزرگ‌ترین چالش‌های اسلام‌آباد اند. پاکستان کشوری بود که بدون بحث و تحلیل قبلی شکل گرفت و این شکنندگی تاریخی همچنان پابرجاست. هند مسوول شروع هیچ جنگی نبوده و افغانستان نیز از نظر اقتصادی و سیاسی قادر به تهدید پاکستان نیست.»
روابط امارت اسلامی با هند و پاکستان
شواهد نشان داده که امارت اسلامی پس از به قدرت رسیدن دوباره، تلاش کرده تا روابط دیپلماتیک خود را با هند و پاکستان حفظ کند بدون اینکه به گونه علنی جانب یکی از این دو را بگیرد. شماری از تحلیل‌گران به این باور اند که این موضع برای جلوگیری از تنش‌های بیشتر منطقه‌ای اتخاذ شده که دیپلماسی هوشمندانه حکومت سرپرست را نشان می‌دهد.
به گفته این تحلیل‌گران، امارت اسلامی از هند به عنوان منبعی برای کمک‌های بشردوستانه و پروژه‌های توسعه‌ای (بندر چابهار) استقبال می‌کند، در حالی که به روابط همسایگی با پاکستان نیز ادامه می‌دهد. در حدود چهارسال گذشته، کابل تلاش کرده که تا از مزایای اقتصادی و دیپلماتیک هردو کشور بهره‌مند شود، چیزی که به امارت اسلامی اجازه می‌دهد بجای دشمنی، دوستی دو کشور را برگزیند.
عبدالصادق حمیدزوی، کارشناس مسایل سیاسی در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «حکومت سرپرست افغانستان از زمان به قدرت رسیدن تاکنون خواهان روابط دوستانه با همه کشورهای منطقه، از جمله هند و پاکستان بوده و از هرگونه همکاری که به صلح و ثبات منطقه‌ای منجر شده، استقبال کرده است.»
در پایان این‌گونه می‌توان گفت که برای جلوگیری از تخریب روابط کابل و دهلی‌نو توسط اسلام‌آباد، امارت اسلامی باید همچنان بی‌طرفی خود را حفظ کند، گفت‌وگوهای دیپلماتیک منطقه‌ای را ترویج دهد و از پروژه‌های مشترک اقتصادی(بندر چابهار) پشتی‌بانی کند تا منافع هر سه طرف را تامین کند. چیزی که رقابت ژئوپلیتیکی را کاهش می‌دهد و همچنان همکاری منطقه‌ای را نیز تقویت می‌کند.
