در ادامه نگرانی‌های جهانی از وضعیت افغانستان، روز (دوشنبه، ۱۶ سرطان) مجمع عمومی سازمان ملل در نشستی پیامدهای اوضاع افغانستان برای صلح و امنیت جهانی را به بررسی گرفت.
در کنار سایر موارد، مساله تعامل با حاکمیت فعلی افغانستان یکی از موضوعات اختلاف‌برانگیز بود. در این یادداشت به اظهارات نمایندگان کشورها می‌پردازیم و بررسی می‌کنیم که برگزاری این نشست برای مردم افغانستان فرصت بود و یا چالش؟
تاکید برخی کشورها بر تعامل رسمی با امارت اسلامی
در نشست روز دوشنبه، برخی از کشورها مانند روسیه، ایران، چین، پاکستان و آلمان خواستار تعامل جهان با حاکمیت فعلی افغانستان شدند. معاون نماینده روسیه در سازمان ملل، کشورهای غربی را متهم کرد که با رد تعامل با امارت اسلامی و نادیده گرفتن پیشنهادهای سازنده کشورهای منطقه، بحران افغانستان را تشدید می‌کنند. آنا یویستیگنیوا این موضع را “مغرضانه” خواند و گفت غرب با تمرکز صرف بر حقوق بشر، مشکلات واقعی اقتصادی و بشردوستانه افغانستان را نادیده می‌گیرد، او همچنان بر ضرورت آزادسازی دارایی‌های مسدود شده افغانستان برای بازسازی کشور تأکید کرد.
شماری از تحلیل‌گران مسایل سیاسی با استقبال از موضع روسیه در قبال افغانستان تاکید کردند که اقدام اخیر مسکو در زمینه به رسمیت شناختن امارت اسلامی برای امریکا و متحدانش پذیرفتنی نیست.
ذکی‌الله محمدی، استاد دانشگاه به خبرگزاری آفاق گفت: «نشست سازمان ملل درباره افغانستان، یک نشست مهم و سرنوشت ساز بود، این نشست در حالی برگزار شد که به تازه‌گی امارت اسلامی از سوی روسیه به رسمیت‌شناخته شده و این اقدام مسکو برای امریکا و متحدانش قابل قبول نیست به همین سبب است که لحن نماینده امریکا جدی بود و از سیمایش معلوم بود که از امارت اسلامی افغانستان ناراضی است. از اینرو از امارت اسلامی می‌خواهم که توازن را در برقراری روابط میان کشورها در نظر بگیرد. موضوع دیگر اینکه در صحبت‌های نمایندگان کشورهای غربی مشخص بود که آنان به دنبال تغییر در سیاست‌های حکومت سرپرست افغانستان اند.»
سید عبادالله صادق، آگاه مسایل سیاسی نیز به خبرگزاری آفاق گفت: «سازمان ملل متحد در حالی نشستی را در مورد افغانستان برگزار کرد که در یک تحول مهم و تاریخی، روسیه امارت اسلامی افغانستان را به رسمیت شناخته است. در این نشست دیدیم که در دیدگاه پاکستان نیز نسبت به نشست‌های قبلی تغییراتی بوجود آمده است، به شمول پاکستان برخی دیگر از کشورها نیز معتقد بودند که باید با حاکمیت فعلی افغانستان تعامل صورت گیرد، به این دلیل که در حال حاضر چالش جدی در افغانستان وجود ندارد.»
نماینده چین نیز با موقف روسیه هم‌سو بود و بر تعامل جامعه جهانی با امارت اسلامی تاکید کرد.
وی در این نشست همچنان بر گسترش روابط کشورش با افغانستان سخن زد و افزود که حکومت سرپرست دستاوردهای خوبی تاکنون در بخش‌های مختلف داشته است. نماینده چین همچنان خواهان آزاد سازی ذخایر ارزی مسدود شده افغانستان از سوی ایالات متحده امریکا شد.
امیرسعید ایروانی، نماینده ایران نیز بر لزوم ادامه تعامل عمل‌گرایانه با امارت اسلامی تاکید کرد و گفت که این تعامل باید ادامه یابد و منجر به نقشه راهی معتبر برای ادغام دوباره افغانستان در جامعه بین‌المللی شود.
عاصم افتخار، نماینده پاکستان هم با حمایت از روند دوحه برای تعامل بین‌المللی با امارت اسلامی، تأکید کرد که جامعه جهانی باید واقعیت حکومت فعلی در افغانستان را بپذیرد.
آنتیه لیندرتسه، نماینده آلمان نیز خواستار تعامل با امارت اسلامی شد، اما هشدار داد این ارتباط نباید به قیمت نادیده گرفتن حقوق زنان و دختران تمام شود.
اما برخی کشورها از جمله امریکا موافق تعامل با امارت اسلامی نبودند، نماینده ایالات متحده در این نشست اعلام کرد که تعامل با امارت اسلامی طی چهار سال گذشته بی‌نتیجه بوده است.
در سویی دیگر و در کنار رای‌زنی در پیوند به چگونگی تعامل با حاکمیت فعلی افغانستان، مسایل امنیتی نیز یکی از بحث‌های مهم این نشست بوده است.
امنیت افغانستان، وابسته به امنیت منطقه و جهان
در نشست سازمان ملل در کنار موضوعات دیگر، مساله امنیت و ثبات افغانستان نیز از مسایل بحث‌برانگیز بود. نماینده عربستان سعودی با اشاره به اهمیت ثبات و امنیت در افغانستان، هشدار داد که بی‌ثباتی در این کشور می‌تواند امنیت منطقه و جهان را تحت تأثیر قرار دهد. وی از جامعه بین‌المللی خواست با حمایت‌های هدفمند، زمینه‌های ایجاد ثبات پایدار در افغانستان را فراهم کند.
این اظهارات در حالی مطرح شد که نماینده عربستان، افغانستان را به عنوان حلقه‌ای کلیدی در امنیت جمعی منطقه معرفی کرد.
در کنار این، آنتیه لیندرتسه، نماینده آلمان نیز از امارت اسلامی خواست تا اجازه ندهد افغانستان به پناهگاه هراس‌افگنان تبدیل شود.
عاصم افتخار نماینده پاکستان نیز هشدار داد که مداخله خارجی و فعالیت‌های هراس‌افگنی موجب بی‌ثباتی در افغانستان می‌شود.
گفتنی است که در پایان نشست، مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای درباره وضعیت افغانستان را با ۱۱۶ رأی موافق تصویب کرد؛ امریکا و اسراییل رای منفی و ۱۲ کشور دیگر رای ممتنع دادند.
در این قطعنامه از وخامت وضعیت حقوق بشری نگرانی شده و بر تشکیل حکومت فراگیر و ادامه گفت‌وگوهای دوحه برای تعامل با امارت اسلامی و مبارزه با هراس‌افگنی، حمایت بین‌المللی از مردم افغانستان و تلاش‌ها برای تحقق صلح و همچنان حقوق بشر تاکید شده است.
شیرآقا روحانی، استاد دانشگاه و یکی از حقوق‌دانان کشور در واکنش به این قطعنامه در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «این قطعنامه‌ها در اکثر موارد از نظر قانونی الزام‌آور نیستند و کدام وضعیت خاصی را نیز بوجود نمی‌آورند، قطعنامه روز دوشنبه هم نمادین بود.»
این قطعنامه با واکنش امارت اسلامی نیز روبه رو شد و وزارت خارجه تاکید کرد که این قطعنامه برخی واقعیت‌های موجود افغانستان را درنظر نگرفته است.
واکنش امارت اسلامی به قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل
وزارت خارجه امارت اسلامی با انتشار اعلامیه‌ای، قطعنامه اخیر مجمع عمومی سازمان ملل در مورد افغانستان را به دلیل نادیده گرفتن برخی واقعیت‌های موجود کشور رد کرد.
در عین حال، این وزارتخانه از ارزیابی‌های مثبت برخی کشورها درباره دستاوردهای امنیتی، مبارزه با مواد مخدر و تلاش‌های اقتصادی امارت اسلامی استقبال نمود.
وزارت خارجه امارت اسلامی همچنان اعلام کرد که این قطعنامه و توصیه‌های آن را بر اساس موازین اسلامی بررسی خواهند کرد.
هم‌زمان با این، سهیل شاهین، سرپرست سفارت امارت اسلامی در قطر و نماینده معرفی شده حکومت سرپرست برای کرسی افغانستان در این سازمان نیز به خبرگزاری آفاق گفت که، برگزاری نشست‌های سازمان ملل بدون حضور نماینده امارت اسلامی یک‌جانبه است، آقای شاهین تأکید کرد که اگر دیدگاه‌های امارت اسلامی در چنین نشست‌هایی شنیده نشود، این نشست‌ها هیچ نتیجه‌ی برای مردم افغانستان ندارند.
برخی از کارشناسان مسایل سیاسی نیز با آقای شاهین هم‌نظر اند. توریالی زازی، فعال سیاسی در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «در چهار سال گذشته شاهد هستیم که نشست‌های متعددی هم از سوی کشورها و هم سوی سازمان ملل درباره افغانستان برگزار شده‌است، اما هیچ یک از آنان نتیجه‌ی مثبتی برای مردم افغانستان نداشته است، نشست روز دوشنبه نیز به هدف بهبودی وضعیت افغانستان برگزار نشده بود، بل کشورها بر اساس اهداف خود این نشست را برگزار کردند.»
اما، شماری از کارشناسان حوزه سیاست برگزاری نشست روز دوشنبه مجمع عمومی سازمان ملل را فرصتی برای افغانستان خواندند.
سمیر انگار، آگاه روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «نشست سازمان ملل درباره افغانستان، یک فرصت مهم برای جلب توجه جامعه جهانی به وضعیت واقعی کشور و بیان دیدگاه‌های مستقل افغانستان بود، این نشست نشان داد که جهان نمی‌تواند از نقش و موجودیت حکومت فعلی افغانستان چشم‌پوشی کند، باوجود اینکه نماینده رسمی امارت اسلامی دعوت نشده بود، اما حضور گسترده کشورهای منطقه و بحث‌های متمرکز بر تعامل با حکومت فعلی نشانه‌ای از پذیرش تدریجی واقعیت‌های سیاسی افغانستان است، این نشست همچنان به حکومت افغانستان فرصت داد تا از طریق کشورهای هم‌سو یعنی چین و روسیه دیدگاه‌های خود را به گوش جهانیان برساند و تاکید کند که ثبات، امنیت و حکومت‌داری مستقل در کشور موجود است.»
جمع‌بندی
در پایان این‌گونه می‌توان گفت که تاکید برخی از کشورها در مجمع عمومی سازمان ملل بر تعامل با حکومت سرپرست افغانستان نشان‌دهنده درک این واقعیت است که گفت‌وگو و دیپلماسی با وجود چالش‌ها، بهترین راه برای دستیابی به صلح پایدار و حل مشکلات پیچیده است، خشونت و درگیری نه‌تنها مشکلات را حل نمی‌کند، بلکه می‌تواند چرخه‌ای از بی‌ثباتی را تشدید کند.
کارشناسان حوزه سیاست نیز تاکید می‌کنند که برای موفقیت تعامل، لازم است که گفت‌وگوها شفاف، هدفمند و مبتنی بر احترام متقابل باشد تا منافع مردم افغانستان و ثبات منطقه و جهان نیز تامین شود.
