پس از حملات ناگهانی اسراییل در بامداد جمعه بر ایران، نگرانی‌ها از لغزش منطقه به یک جنگ تمام‌عیار بار دیگر بالا گرفته است. جان‌باختن چندین مقام ایرانی و آسیب‌های جدی که پس از سال‌ها اسراییل متقبل شد، موجی از واکنش‌ها را به دنبال دارد. در این یادداشت به چگونگی حملات ایران و اسراییل بر یکدیگر و همچنان واکنش‌های جهانی این رویداد می‌پردازیم.
حملات اسراییل بر ایران
اسراییل بامداد جمعه، ۲۳ جوزا حملات هوایی گسترده‌ای را علیه اهدافی در ایران انجام داد که این حملات با پاسخ سخت جمهوری اسلامی روبه رو شد، بر اساس گزارش بی‌بی‌سی فارسی بخش زیادی از اهداف، سامانه‌های پدافندی و پایگاه‌های نظامی و موشکی ایران را در بر گرفته است، اما در سویی دیگر، خبرگزاری رویترز گزارش داده در حالی که هدف حمله‌های اسراییل بر ایران، مختل‌کردن شدید برنامه هسته‌ای ایران و طولانی‌تر کردن زمان لازم برای توسعه سلاح هسته‌ای بوده، اما مقیاس حمله‌ها، انتخاب اهداف و سخنان سیاست‌مداران اسراییلی، هدف بلندمدت دیگری را نشان می‌دهد.
رسانه‌های ایرانی گزارش دادند که در این حملات، پدافند هوایی این کشور سه جنگنده اسراییلی را ساقط کرده است که خلبان یکی از این جنگند‌ها که یک زن است، به اسارت نیروهای ایرانی درآمده است.
هم‌زمان با این و بر اساس گزارش رویترز، اسراییل در نخستین ساعات بامداد (شنبه، ۲۴ جوزا) بار دیگر برخی از نقاط را در ایران هدف حملات هوایی قرار داده است.
برخی از تحلیل‌گران مسایل سیاسی حملات اسراییل بر خاک ایران را خلاف منشور سازمان ملل می‌دانند.
سیدمصطفی مرتضوی استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: « جنگی را که اسراییل با حمایت امریکا آغاز کرد، نخست آنارشیسم را به خاورمیانه بوجود می‌آورد و سپس باعث بی‌ثباتی در منطقه نیز می‌شود.» آقای مرتضوی تصریح کرد: « کشورهای اسلامی نباید در برابر این اقدام اسراییل بی‌تفاوت باشند، زیرا اگر خاموشی اختیار کنند فردا این جنایت دامن‌گیر آنان نیز می‌شود.»
بر اساس گزارش رسانه‌های ایرانی در حمله اسراییل برخاک ایران بر اساس آمار غیر رسمی ۷۸ تن جان باخته و ۳۲۹ تن دیگر زخمی شده‌اند.
جان باختن مقام‌های ارشد ایرانی
حملات اسرایيل بر ایران، نه تنها تاسیسات هسته‌ای و کارخانه‌های موشکی این کشور، بلکه فرماندهان ارشد نظامی از جمله رییس ستاد ارتش، رییس سپاه پاسداران و چندین دانشمند هسته‌ای را ازبین برده است. کارشناسان حوزه سیاست معتقدند که جان‌باختن فرماندهان ارشد نظامی ایران می‌تواند زمینه‌ساز یک جنگ دامنه‌دار در منطقه باشد که پای امریکا را نیز به وسط میدان خواهد کشید.
حملات ایران بر اسراییل
ایران در واکنش به حمله اسراییل به این کشور، شب گذشته (جمعه، ۲۳ جوزا) با ده‌ها موشک نقاط مختلف اسراییل را هدف قرار داده، موشک‌های که یکی پی دیگر به اهداف مشخص فرود آمده و زیان‌های جانی و هنگفت مالی را به اسراییل رقم زده است. گزارش‌ها می‌رسانند که یکی از موشک‌ها به مرکز تحقیقات هسته‌ای اسراییل در منطقه‌ای راهبردی در تل‌آویو نیز اصابت کرده است. سپاه پاسداران بامداد امروز (شنبه، ۲۴ جوزا) از آغاز مرحله جدید عملیات موشکی علیه اسراییل خبر داد. سپاه در خبرنامه‌ای افزوده که گزارش‌های میدانی، تصاویر ماهواره‌ای و شنود اطلاعاتی حاکی از اصابت موثر ده‌ها موشک بالستیک به اهداف راهبردی است.
رسانه‌های اسراییلی نیز گزارش داده اند که در حمله تلافی‌جویانه ایران به اسراییل تاکنون چهار تن کشته و بیش از هفتاد نفر دیگر زخمی شده‌اند.
احمد وحیدی، فرمانده سپاه ایران تاکید کرده که حمله کشورش تا زمان که نیاز باشد ادامه خواهد یافت.
گفتنی است که این حملات خواب اسراییلی‌ها و همچنان متحدان آنان را ربوده است، چنانکه مایک هاکبی، سفیر امریکا در اسراییل گفته است که پس از آغاز حملات راکتی ایران، مجبور شده پنج‌بار در طول شب به پناه‌گاه‌ها برود، او تصریح کرد: « شب گذشته در اسراییل سخت سپری شد، حالا اینجا شبات (شنبه، روز رخصتی یهودیان) است. باید آرامش باشد که نخواهد بود، به تمام مردم دستور داده شده که در نزدیکی پناه‌گاه‌ها بمانند.»
واکنش‌های جهانی
حمله اسراییل بر ایران واکنش های جهانی را نیز به دنبال داشته است. افغانستان، عربستان سعودی، روسیه، قطر، امارات متحده عرب، عمان، پاکستان، ترکیه، یمن، عراق، کویت، برخی از کشورهای دیگر و جنبش حماس این حملات را تجاوز دانسته و آن را به‌شدت محکوم کردند. اینان، حمله اسراییل را نقض حاکمیت ایران، قوانین بین‌المللی و تهدیدی برای ثبات منطقه دانسته و از حق ایران برای دفاع حمایت کردند.
فرحان حق، معاون سخنگوی سازمان ملل پس از حملات اسراییل بر ایران گفت که دبیرکل سازمان ملل متحد هرگونه تشدید درگیری نظامی در خاورمیانه را محکوم می‌کند و نگران حملات اسراییل به تاسیسات هسته‌ای ایران بوده در حالی که مذاکرات میان ایران و امریکا در مورد وضعیت برنامه هسته‌ای در جریان است. آقای حق تصریح کرده که دبیر کل سازمان ملل از هر دو طرف خواسته که حداکثر خویشتنداری را نشان دهند و از هرگونه اقدامی که ممکن به درگیری عمیق‌تر منجر شود، وضعیتی که منطقه توان تحمل آنرا ندارد، به شدت پرهیز کنند.
امارت اسلامی افغانستان نیز با محکوم کردن حملات اسراییل، آنرا نقض اصول حقوق بین‌الملل خوانده است. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت سرپرست گفت: «این حملات نقش آشکار اصول بنیادین حقوق بین‌الملل به ویژه حاکمیت ملی است، طرف‌ها باید از گسترش ناامنی و بی‌ثباتی بیشتر در منطقه جلوگیری کنند.»
کاخ کرملین نیز با محکوم کردن حملات اسراییل، از افزایش تنش‌ها ابراز نگرانی کرده‌است. دیمتری پسکوف، سخنگوی کرملین گفت: «روسیه نگران است و افزایش شدید تنش‌ها را محکوم می‌کند.»
کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا با ابراز نگرانی از طرف‌های درگیری خواست که به‌گونه فوری تنش‌ها را کاهش دهند. او تصریح کرد: «تنش شدید در منطقه به نفع هیچ‌کس نیست، ثبات در خاورمیانه باید اولویت باشد، زمان خویشتنداری، آرامش و بازگشت به دیپلماسی است.»
پادشاهی عمان که میانجی گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران و امریکا است نیز با مسوول دانستن اسراییل، این حملات را خطرناک و خلاف منشور سازمان ملل، اصول حقوق بین‌الملل و غیرقابل قبول خواند و آنرا باعث بی‌ثباتی منطقه دانست.
پنی وانگ، وزیر خارجه آسترالیا هم با ابراز نگرانی از همه طرف‌های درگیر خواست که از اقدامات تنش‌زا پرهیز کنند و دیپلماسی و گفت‌وگو را در اولویت قرار دهند.
عربستان سعودی هم این حملات را محکوم کرده و در بیانیه‌ای تصریح کرده است: «پادشاهی عربستان سعودی به گونه قوی حملات آشکار اسراییل در برابر جمهوری اسلامی ایران، کشور برادر را محکوم می‌کند، تجاوزاتی که حاکمیت و امنیت ایران را تضعیف کرده و نقض آشکار قوانین و عرف بین‌المللی به شمار می‌آید.»
اتحادیه افریقا نیز حمله اسراییل به ایران را تهدید جدی برای صلح بین‌المللی عنوان کرده است.
فریدریش مرتس، نخست‌وزیر آلمان از ایران و اسراییل خواسته که از تشدید بیشتر تنش خودداری کنند، آقای مرتس تاکید کرده که دو طرف باید از هر اقدامی که باعث بی‌ثباتی کل منطقه می‌شود، خودداری کنند.
تاکشی ایوایا، وزیر خارجه جاپان نیز خواستار خویشتنداری طرف‌ها شده است، آقای ایوایا تصریح کرد: «ما به گونه شدید این اقدام را که به تشدید اوضاع منجر می‌شود، محکوم می‌کنیم، زیرا صلح و ثبات در خاورمیانه برای جاپان اهمیت زیاد دارد و از همه طرف‌ها می‌خواهیم نهایت خویشتنداری را به خرج داده و به آرام‌سازی اوضاع کمک کنند.»
در کنار این، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی اتمی حملات اسراییل به تاسیسات هسته‌ای ایران را بسیار نگران‌کننده خواند. گروسی افزود: «من بارها تاکید کرده‌ام که تاسیسات هسته‌ای هرگز نباید مورد حمله قرار گیرند، زیرا این کار می‌تواند به مردم و محیط زیست آسیب برساند.»
امریکا پشت حملات اسراییل
آگاهان مسایل نظامی معتقدند که با حمله اخیر اسراییل بر ایران و حمایت دونالد ترامپ از این ماجراجویی، نقاب از چهره ایالات متحده افتاد و واشنگتن باعث شده تا کشورهای منطقه شاهد یک جنگ تمام‌عیار دیگر خواهند بود که در نهایت امریکا مقصر آن است.
کارن کویاتکوسکی، تحلیل‌گر پیشین پنتاگون در گفت‌وگو با خبرگزاری اسپوتنیک گفت: «آنچه در حال رخ دادن است، دستور کار تندروهای امریکا و اسراییل است، نه یک دستور صلح آژانس بین‌المللی اتمی. چرا که حملات اسراییل بدون اطلاعات و بمب‌های ایالات متحده اتفاق نمی‌افتاد.»
امیرسعید ایروانی، نماینده دایمی ایران در ملل متحد نیز در نشست شورای امنیت این سازمان که به گونه اضطراری برگزار شده بود، امریکا را مسوول این رویداد دانسته است. او گفت: «امریکا مسوول زمینه‌سازی این جنایات است.»
فایق هشام، تحلیل‌گر خاورمیانه در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق نیز گفت: «در کنار اینکه اسراییل و ایران یکدیگر را دشمن درجه یک خود می‌دانند، امریکا نیز تحمل حضور یک قدرت هسته‌ای به نام ایران را در خاورمیانه ندارد.»
جمع‌بندی
در پایان این‌گونه می‌توان گفت که با وجود حملات سنگین اسراییل، پدافند هوایی ایران در تهران، اصفهان و دیگر شهرها عملکرد موفقی در رهگیری موشک‌ها و پهپادهای اسراییلی داشته و خسارات را محدود کرده است، همچنان تهران با تهدید به گسترش درگیری و حمله به پایگاه‌های امریکایی و اسراییل در منطقه، توانسته فشار روانی و استراتژیک را بر اسراییل وارد کند. آگاهان مسایل نظامی نیز به این باور اند که ایران با حفظ خویشتنداری و تسلط بر اوضاع، توانسته که در برابر حملات اسراییل مقاومت کند و ضربات کوبنده‌ای را بر پیکر اسراییل وارد کند.
