در حالی که یک ماه از آغاز اجرای توافق آتش‌بس شرم‌الشیخ می‌گذرد، نشانه‌ها حاکی از آن است که نه تنها این توافق به آرامش پایدار در نوار غزه منجر نشده، بلکه با اقدامات متناقض رژیم اسرائیل و دخالت‌های امریکا در ساختار امنیتی غزه، به مرحله‌ای از بن‌بست و بی‌اعتمادی رسیده است. منابع خبری متعدد از جمله اسرائیل هیوم و پولیتیکو، گزارش‌هایی منتشر کرده‌اند که تصویر پیچیده‌ای از وضعیت کنونی غزه و چشم‌انداز مبهم طرح صلح ترامپ ترسیم می‌کند.
نقض‌های مکرر و هدفمند از سوی رژیم اسرائیل
جنبش حماس در بیانه‌ای اعلام کرد که تل‌آویو از زمان آغاز آتش‌بس در ۱۸ میزان، به‌صورت روزانه و سازمان‌یافته مفاد توافق شرم‌الشیخ را نقض کرده است. در این بیانیه آمده است که تنها در ماه نخست اجرای توافق، دست‌کم ۲۷۱ فلسطینی از جمله بیش از ۱۰۰ کودک و ۴۰ زن در حملات اسرائیل جان‌باخته‌اند. افزون بر آن، بیش از ۶۰۰ نفر دیگر زخمی و صدها خانه در مناطق جنوبی و مرکزی غزه تخریب شده‌اند.
حماس در بیانیه خود تأکید کرده است که رژیم اسرائیل با عبور مکرر از خطوط تعیین‌شده، استقرار نیروهای نظامی در مناطق غیرمجاز و جلوگیری از ورود کمک‌های بشردوستانه، عملاً درصدد فروپاشی این توافق است. در بخشی از این بیانیه آمده است: «رژیم اسرائیل با ادامه محاصره و جلوگیری از ورود مواد غذایی، دوا و سوخت، عمداً به دنبال ایجاد بحران انسانی و بی‌اعتبار کردن توافق آتش‌بس است.» جنبش حماس از میانجی‌های اصلی توافق، از جمله مصر، قطر و ترکیه خواسته است تا با اعمال فشار بر اسرائیل، اجرای کامل مفاد توافق را تضمین کنند.
همزمان با این صدور این بیانیه، اسامه حمدان از رهبران جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) در گفت‌وگویی گفته که سلاح مقاومت پیش از ایجاد کشور فلسطینی قابل مذاکره نیست. او اضافه کرد. «سلاح مقاومت پیش از تشکیل کشور مستقل فلسطین مسأله‌ای غیرقابل مذاکره است. این توافق پایان تجاوزات دشمن و آغاز مسیر سیاسی ملت فلسطین است.»
او تأکید کرد که هیأت مذاکره‌کننده حماس در شرم‌الشیخ تنها بر توقف جنگ، تبادل اسرا و خروج نیروهای اشغالگر تمرکز کرده است و هرگونه تصمیم‌گیری سیاسی گسترده‌تر نیازمند اجماع ملی فلسطینی است. به گفته حمدان، تشکیل کمیته‌ای برای اداره غزه در مرحله انتقالی در دستور کار قرار دارد، اما هنوز جزئیات عملکرد و اختیارات آن نهایی نشده است. وی هشدار داد که هرگونه تلاش برای خلع سلاح مقاومت یا تضعیف مواضع ملی فلسطینیان با شکست مواجه خواهد شد.
همکاری‌های پنهان امریکا با گروه‌های تروریستی
در بحبوحه این تنش‌ها، روزنامه عبری‌زبان اسرائیل هیوم گزارش داد که جَرد کوشنر، داماد و مشاور ارشد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا، در سفر اخیر خود به اسرائیل، با میانجی‌گری اسرائیل، به تفاهماتی با گروه‌های مسلح غیردولتی در غزه دست یافته است. این روزنامه نوشت که این گروه‌ها تحت رهبری «یاسر ابوشباب» در رفح و «حسام الأسطل» در خان‌یونس فعالیت دارند و همکاری با آنها با حمایت فرماندهی امریکایی در پایگاه «کریات‌گات» دنبال می‌شود.
منابع اسرائیلی مدعی‌اند که هدف این همکاری، «تثبیت امنیت مناطق تحت کنترل اسرائیل در غزه» و استفاده از این گروه‌ها به عنوان نیروی جایگزین برای مأموریت‌های امنیتی و توزیع کمک‌های انسانی است. با این حال، تحلیلگران منطقه‌ای این اقدام را نقض آشکار اصول توافق شرم‌الشیخ و گامی برای تضعیف حاکمیت مشروع فلسطینیان می‌دانند.
بحران در اجرای طرح صلح ترامپ
نهاد رسانه‌ای پولیتیکو، گزارش داده است که اسناد داخلی دولت امریکا که میان مقامات وزارت خارجه و دفاع در حال گردش است، از نگرانی عمیق نسبت به آینده طرح صلح ترامپ حکایت دارد. این اسناد که در سمپوزیومی دو روزه با حضور اعضای فرماندهی مرکزی امریکا و مقامات پایگاه کریات‌گات ارائه شد، بر «ابهام در گذار از مرحله اول به دوم توافق صلح» تأکید کرده و اجرای آن را با علامت سؤال همراه دانسته است.
در این گزارش آمده است: «طرح صلح غزه بدون بازسازی اقتصادی، حضور مؤثر بین‌المللی و توافق واقعی میان اسرائیل و فلسطینیان، به بن‌بست خواهد رسید. خلاء حکومتی و اختلافات ساختاری میان طرفین، بزرگ‌ترین چالش این روند است.»
با وجود این هشدارها، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا اعلام کرد که واشنگتن به اجرای طرح ۲۰ بندی صلح و تعهد به آتش‌بس پایبند است. با این حال، کارشناسان سیاسی معتقدند که بدون تغییر رفتار اسرائیل و تضمین واقعی برای بازسازی غزه، این طرح نیز مانند دیگر ابتکارات امریکایی در خاورمیانه به شکست خواهد انجامید.
چشم‌انداز آینده؛ صلح یا بازتولید بحران؟
در مجموع، شواهد موجود نشان می‌دهد که توافق شرم‌الشیخ، به‌جای آنکه سرآغازی برای صلح پایدار باشد، به صحنه‌ای از رقابت‌های امنیتی و مداخلات خارجی بدل شده است. نقض‌های مکرر اسرائیل، همکاری‌های مشکوک امریکا با گروه‌های مسلح و تداوم محاصره انسانی از سوی اسرائیل، همگی نشان می‌دهد که چشم‌انداز صلح در غزه بیش از هر زمان دیگر تیره است.
در چنین شرایطی، به نظر می‌رسد که اگر میانجی‌های منطقه‌ای نتوانند رژیم اسرائیل را به اجرای واقعی توافق وادارند، توافق شرم‌الشیخ نیز به سرنوشت دیگر توافق‌های شکست‌خورده خاورمیانه دچار خواهد شد؛ توافقی که بر ویرانه‌های غزه امضا شد، اما هنوز راهی به سوی صلح واقعی نگشوده است.