خبرگزاری آفاق، کابل: طرح آتش‌بس ۶۰ روزه در نوار غزه که توسط دونالد ترامپ و با میانجی‌گری قطر و مصر مطرح شده، در شرایطی به بحث گذاشته شده است که تجاوز اسرائیل به غزه و مقاومت حماس، به بن‌بستی راهبردی برای این کشور تبدیل شده است. با وجود فشارهای بین‌المللی برای توقف درگیری‌ها، مقاومت حماس بر پایان کامل جنگ و رفع محاصره تأکید دارد، چرا که تجربه‌های پیشین نشان داده آتش‌بس‌های موقتی تنها فرصتی برای اسرائیل جهت تجدید قوا و ادامه حملات است.
طرح ترامپ؛ آتش‌بس ۶۰ روزه در غزه
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، از توافق اسرائیل با شرایط لازم برای اجرای یک آتش‌بس ۶۰ روزه در نوار غزه خبر داد و از جنبش حماس خواست که این توافق را برای جلوگیری از بدتر شدن اوضاع بپذیرد. این اظهارات در آستانه دیدار او با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در کاخ سفید مطرح شده؛ دیداری که می‌تواند گامی تعیین‌کننده در مسیر پایان دادن به یکی از طولانی‌ترین و خونین‌ترین حملات اسرائیل باشد.
ترامپ در شبکه اجتماعی خود «تروث سوشال» اعلام کرد که نمایندگانش جلسه‌ای «طولانی و سازنده» با مقامات اسرائیلی درباره غزه برگزار کرده‌اند و اسرائیل با اصول اصلی توافق آتش‌بس موافقت کرده است. به گفته ترامپ، در طول این آتش‌بس ۶۰ روزه، تلاش‌هایی برای دستیابی به توافق نهایی جهت پایان جنگ صورت خواهد گرفت و نقش میانجی‌گری اصلی بر عهده قطر و مصر خواهد بود.
محورهای اصلی طرح آتش‌بس پیشنهادی
برخی رسانه‌های عبری‌زبان گزارش داده‌اند که دولت قطر به عنوان یکی از میانجی‌ها طرحی را ارائه کرده که شامل آزادی تدریجی اسرا و تسلیم اجساد کشته‌شدگان اسرائیلی است. طبق این پیشنهاد، در روز نخست اجرای آتش‌بس، ۸ اسیر زنده و در روز پنجاهم ۲ اسیر دیگر آزاد خواهند شد. همچنین اجساد برخی اسرا در طول این مدت به اسرائیل تحویل داده می‌شود.
در ادامه طرح، ۱۸ اسیر دیگر نیز در سه مرحله آزاد خواهند شد و در مقابل، ارتش اسرائیل موظف خواهد شد از محور موراج عقب‌نشینی کرده و اجازه ورود کمک‌های بشردوستانه بیشتری به نوار غزه را صادر کند.
با این وجود، شماری از منابع اعلام کرده‌اند که هنوز اختلافاتی بر سر برخی از بندهای این توافق‌نامه باقی مانده است. از جمله اختلافات اصلی، درخواست حماس برای دریافت تضمین جهت پایان دائم جنگ است؛ درخواستی که اسرائیل تاکنون از پذیرش آن امتناع کرده و صرفاً بر آتش‌بس موقت تأکید دارد.
مقاومت حماس در برابر فشارها
جنبش حماس بارها تأکید کرده است که تنها طرحی را می‌پذیرد که شامل پایان اشغالگری، پایان محاصره و اداره کامل غزه از سوی فلسطینی‌ها باشد. حماس معتقد است که آتش‌بس موقت تنها به اسرائیل فرصت بازیابی نیرو و تدارک حمله‌ای شدیدتر را می‌دهد. تجربه آتش‌بس‌های پیشین نشان داده که اسرائیل پس از هر آتش‌بس موقت، بدون حل ریشه‌ای مسائل، بار دیگر جنگ را از سر گرفته است. بنابراین، حماس خواهان پایان قطعی جنگ است، نه یک توقف موقتی و ناپایدار.
در همین راستا، رسانه‌های اسرائیلی اذعان دارند که حماس، با وجود فشارهای سنگین دیپلماتیک از سوی قطر، مصر و امریکا، همچنان بر مواضع خود پافشاری می‌کند و در برابر هرگونه طرحی که هدف آن تضعیف موقعیت سیاسی و نظامی آن باشد، مقاومت نشان داده است.
به گزارش شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل، حتی تلاش‌های گسترده‌ای که برای خلع سلاح حماس یا حذف کامل این جنبش از ساختار حاکمیتی غزه صورت گرفته، با مقاومت جدی روبه‌رو شده است. مقامات حماس اعلام کرده‌اند که تنها زمانی وارد جزئیات توافق خواهند شد که تضمین‌هایی برای پایان قطعی جنگ دریافت کنند.
شماری از تحلیلگران مسائل خاورمیانه معتقدند که اسرائیل همواره نشان داده که در عمل تنها تا زمانی به توافق‌های آتش‌بس پایبند است که منافع خود را تضمین شده ببیند و در غیر این صورت، به هیچ توافقی وفادار نمی‌ماند. نمونه بارز این رویکرد، رفتار اسرائیل نسبت به حزب‌الله لبنان است؛ با وجود وجود توافق آتش‌بس، اسرائیل همچنان به صورت مستمر مراکز و فرماندهان این جنبش را هدف حملات قرار می‌دهد.
تجربه‌های گذشته همچنین ثابت کرده‌اند که اسرائیل برای حفظ منافع و سلطه خود در منطقه حاضر است حتی جنگ‌های بزرگ به راه بیندازد و در این مسیر، نه تنها مفاد هیچ توافق‌نامه‌ای را رعایت نمی‌کند، بلکه اصول و معیارهای بنیادین حقوق بین‌الملل را نیز زیر پا می‌گذارد. نمونه واضح آن، حملات چندی پیش این رژیم به حاکمیت و تأسیسات ایران و همچنین حمله به برنامه هسته‌ای این کشور است که کاملاً مغایر با قواعد بین‌المللی است.
نکته مهم دیگر این است که این لجاجت‌ها و تجاوزات اسرائیل در تبانی کامل با امریکا صورت می‌گیرد، کشوری که نقش اصلی را در حمایت و تأمین زمینه‌های تجاوز اسرائیل ایفا می‌کند.
وضعیت انسانی وخیم در غزه
هم‌زمان با تحرکات سیاسی، وضعیت انسانی در نوار غزه به نقطه بحران رسیده است. بنابر گزارش وزارت صحت غزه، در جریان حملات اسرائیل تاکنون دست‌کم ۵۶ هزار و ۶۴۷ فلسطینی جان باخته و ۱۳۴ هزار و ۱۰۵نفر زخمی شده‌اند. در تازه‌ترین مورد، در 24 ساعت گذشته ۱۰۹ فلسطینی در یک روز توسط نیروهای اسرائیلی کشته شدند که ۲۸ تن از آن‌ها هنگام انتظار در صف دریافت مواد غذایی هدف گلوله قرار گرفتند.
بیمارستان الشفا، بزرگ‌ترین مرکز درمانی شمال غزه، با بحران شدید سوخت مواجه است و به گفته مسئولان آن، صدها بیمار در معرض مرگ قرار دارند. بیش از ۵۰۰ نفر نیز تاکنون در صف‌های توزیع غذا در گلوله‌باران نظامیان اسرائیلی جان باخته‌اند؛ رویدادی که بسیاری از نهادهای بین‌المللی از جمله برنامه جهانی غذا آن را «جنایت علیه بشریت» توصیف کرده‌اند.
محاسبات سیاسی ترامپ و نجات نتانیاهو از بحران
برخی تحلیلگران معتقدند ترامپ تلاش دارد با ورود مستقیم به روند میانجی‌گری، از یک‌سو بنیامین نتانیاهو را از باتلاق غزه نجات دهد و از سوی دیگر، خود را به عنوان بازیگری کلیدی در حل بحران‌های بین‌المللی مطرح کند. برخی رسانه‌ها از قول منابع در کاخ سفید اعلام کرده‌اند که واشنگتن به دنبال طرحی فراگیر برای تبدیل آتش‌بس موقت به توافقی پایدار است؛ طرحی که شامل مدیریت غزه پس از جنگ بدون حضور حماس و با اتخاذ تدابیر امنیتی جدید خواهد بود. با این حال، روشن است که حماس با هر طرحی که مدیریت نوار غزه پس از جنگ را به نیروهای غیرفلسطینی واگذار کند، مخالفت خواهد کرد. بسیاری از تحلیلگران نیز بر این باورند که چنین طرحی نه‌تنها در عمل قابل اجرا نیست، بلکه حتی اگر با فشار و اجبار اجرا شود، در بلندمدت به کاهش تنش نخواهد انجامید و برعکس، خشم و نارضایتی ساکنان غزه را نسبت به اسرائیل و امریکا بیشتر خواهد کرد.
دو راهی تل‌آویو؛ جنگ فرسایشی یا آتش‌بس بدون پیروزی
با وجود تمام تلاش‌های دیپلماتیک و طرح‌های میانجی‌گری، جنگ در نوار غزه به بن‌بستی راهبردی برای اسرائیل تبدیل شده است. حماس همچنان ساختار فرماندهی خود را حفظ کرده و تسلط میدانی خود را در بسیاری از مناطق حفظ نموده است. اسرائیل اکنون در برابر دو گزینه دشوار قرار دارد: ادامه جنگی پرهزینه و فرسایشی یا پذیرش آتش‌بسی که در آن، نتوانسته به اهداف اصلی نظامی و سیاسی خود دست یابد. درحالیکه، با وجود تمامی ویرانی‌ها، فشارها و حملات سنگین و کشتار که علیه مردم غزه و به‌ویژه حماس، جنبشی که به‌طور کامل در محاصره قرار دارد، انجام داد، حماس همچنان پابرجاست. چنین وضعیتی نه‌تنها می‌تواند نوعی پیروزی برای حماس تلقی شود، بلکه به‌نوعی شکست برای هیمنه و اعتبار سیاسی و نظامی اسرائیل نیز محسوب می‌شود.
و سخن پایان اینکه صلح واقعی تنها زمانی امکان‌پذیر خواهد بود که به خواست مردم فلسطین برای پایان اشغال، لغو محاصره، و تعیین سرنوشت خود احترام گذاشته شود؛ نه صرفاً با آتش‌بس‌هایی که فرصت بازسازی یا تحمیل شرایط جدید را برای طرفی فراهم آورد.
