در یک نشست علمی بین‌المللی در مسکو که به بررسی روندهای سیاسی و اقتصادی آسیای مرکزی اختصاص داشت، دکتر الکساندر کنیازیف، شرق‌شناس و پژوهشگر ارشد مؤسسه مطالعات بین‌المللی دانشگاه روابط بین‌الملل مسکو، با نگاهی متفاوت به تحولات افغانستان پرداخت و تأکید کرد که این کشور امروز بیش از هر زمان دیگری به فرصتی برای ثبات و همکاری منطقه‌ای تبدیل شده است.
افغانستان دیگر منبع تهدید نیست
به گفته دکتر کنیازیف، نگاه سنتی به افغانستان به‌عنوان منبع تهدید و ناامنی در حال دگرگونی است. او تصریح کرد: «ما در نقطه‌ای از تغییر بنیادین قرار داریم. افغانستان دیگر منبع خطر نیست، بلکه به پنجره‌ای از فرصت‌ها برای منطقه تبدیل شده است. توسعه اجتماعی و اقتصادی افغانستان، مهم‌ترین تضمین امنیت آینده در آسیای مرکزی است.»
او افزود که کشورهای منطقه درک کرده‌اند بدون رشد اقتصادی افغانستان، ثبات عمومی نیز امکان‌پذیر نیست و هرگونه انزوا یا بی‌توجهی به این کشور، تنها موجب افزایش رادیکالیسم و بازتولید بحران‌های گذشته خواهد شد.
امارت اسلامی، حکومتی است که از سوی مردم پذیرفته شده است
دکتر کنیازیف با تأکید بر واقع‌گرایی در سیاست منطقه‌ای، گفت که رویکرد دولت‌های آسیای مرکزی باید مبتنی بر تعامل عملی با حکومت کنونی افغانستان باشد. او خاطرنشان کرد: «می‌توان نسبت به حکومت کنونی افغانستان، دیدگاه‌های متفاوت داشت؛ ممکن است برای ما خوشایند یا ناخوشایند باشند، اما این همان حکومتی است که مردم آن را پذیرفته‌اند. افغانستان تمدنی متفاوت دارد و جهان باید بپذیرد که نمی‌تواند یک‌شکل باشد.»
وی با اشاره به ناکامی تلاش‌های پیشین برای ساخت نظام‌های وارداتی در افغانستان؛ چه سوسیالیسم در دهه ۱۹۸۰ و چه دموکراسی در دهه ۲۰۰۰ گفت که تحولات امروز نوعی «بازگشت طبیعی به واقعیت بومی» است.
روسیه نخستین کشوری است که تعامل سیاسی رسمی با کابل را آغاز کرده است
کنیازیف با اشاره به برگزاری گفت‌وگوهای اخیر در مسکو، این روند را گامی مثبت در راستای همکاری بین‌المللی دانست و اظهار داشت: «ما نخستین کشوری هستیم که فرآیند شناسایی سیاسی حکومت افغانستان را آغاز کرده‌ایم. اکنون هیأت‌های رسمی افغان به مسکو سفر می‌کنند و روابط کاری عادی در حال شکل‌گیری است.»
او افزود که سطح همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور در حال افزایش است و در کنار آن، حوزه‌های انسانی و آموزشی نیز باید در دستور کار قرار گیرد.
ثبات اجتماعی و جلوگیری از بحران انسانی؛ اولویت افغانستان
با این حال، دکتر کنیازیف وضعیت اقتصادی افغانستان را دشوار توصیف کرد و گفت: «فقر در افغانستان بسیار شدید است. من خود از نزدیک شاهد این وضعیت بوده‌ام. مهم‌ترین هدف کنونی، جلوگیری از فاجعه انسانی است؛ زیرا بدون ثبات اجتماعی و اقتصادی، سایر اشکال ثبات نیز فرو می‌ریزند.» او همچنین، تأکید کرد که کشورهای منطقه باید در این راستا نقش حمایتی فعال ایفا کنند تا افغانستان بتواند مسیر توسعه پایدار را بپیماید.
در بخش دیگری از سخنان خود، کنیازیف هشدار داد که هرگونه مداخله خارجی برای بی‌ثبات‌سازی اوضاع افغانستان، می‌تواند دوباره این کشور را به «منبع تهدید» برای کل منطقه تبدیل کند.
توسعه افغانستان، ضامن امنیت منطقه
این پژوهشگر برجسته روس در پایان تأکید کرد که افغانستان باید نه به‌عنوان نقطه ضعف، بلکه به‌عنوان حلقه‌ای کلیدی در زنجیره امنیت و همکاری منطقه‌ای دیده شود. او بیان داشت: «اگر افغانستان توسعه یابد، کل منطقه امن‌تر خواهد شد. بی‌ثباتی در کابل به‌طور مستقیم به دوشنبه، تاشکند و عشق‌آباد سرایت می‌کند. بنابراین آینده آسیای مرکزی با ثبات افغانستان گره خورده است.»
به باور تحلیلگران، اظهارات دکتر کنیازیف بازتابی از چرخش فکری در میان نخبگان روسی و آسیای مرکزی است که افغانستان را دیگر نه تهدید، بلکه فرصت می‌دانند. این نگاه می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌های تازه اقتصادی، انسانی و امنیتی در منطقه شود؛ مشروط بر آنکه تعاملات بر مبنای واقع‌گرایی، احترام متقابل و شناخت از شرایط داخلی افغانستان پیش برود.