مجمع گفت‌وگوی تهران با حضور ۲۰۰ مقام ارشد و هیات‌های از کشورهای گونه‌گون منطقه از روز (شنبه، ۲۷ ثور) آغاز شد و تا (دوشنبه، ۲۹ ثور) ادامه می‌یابد.
مجمع گفت‌وگوی تهران مهم‌ترین پلتفرم گفت‌وگوهای جهانی ایران است که با هدف تقویت همکاری‌ها، اعتمادسازی و بحث در مورد مسایل مشترک منطقه‌ای به ویژه صلح، امنیت و توسعه اقتصادی برگزار می‌شود. این مجمع به‌عنوان فضایی برای گفت‌وگوی چندجانبه، مقام‌ها، دیپلمات‌ها و کارشناسان کشورهای منطقه و فراتر از آن را گردهم می‌آورد تا راه‌حل‌های مشترکی برای چالش‌های منطقه‌ای پیدا کنند. در مورد افغانستان، این مجمع به‌ویژه بر موضوعات مرتبط با صلح، ثبات، روابط دوجانبه و مسایل مرزی مانند آب و مهاجرت تمرکز دارد. امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه به نمایندگی از افغانستان در این نشست اشتراک کرده‌است.
ماهیت گفتمانی مجمع گفت‌وگوی تهران
مجمع گفت‌وگوی تهران تلاش دارد تا با حضور نمایندگان کشورهای گونه‌گون گفت‌وگویی فراگیر ایجاد کند که به جای تقابل، بر همکاری و یافتن نقاط مشترک متمرکز است، این رویکرد برخلاف برخی گفت‌وگوهای دوجانبه یا محدود، امکان شنیدن دیدگاه‌های متنوع را فراهم می‌کند.
همان گونه که در اظهارات مقام‌های ایرانی و افغان دیده می‌شود، این مجمع بر نفی خشونت، جنگ و مداخله خارجی تاکید دارد و به دنبال راه‌حل‌های سیاسی برای بحران‌های منطقه‌ای به ویژه در افغانستان است. این مجمع به دنبال ایجاد صلح پایدار و ثبات دایمی از طریق گفت‌وگو است.
این نشست همواره به مسایل منطقه‌ای مانند امنیت، تجارت، مهاجرت و منابع آب می‌پردازد و تلاش دارد تا با تقویت روابط میان کشورهای همسایه به کاهش تنش‌ها و افزایش همکاری کمک کند.
دکتر سید جواد سجادی، آگاه روابط بین‌الملل به خبرگزاری آفاق گفت: «مجمع گفت‌وگوی تهران از منظر گفتمان‌شناسی، بستری منحصر به فرد برای بازسازی گفتمان همگرایی منطقه‌ای در نظم جهانی است. این نشست توانسته گفتمانی مبتنی بر دیپلماسی غیررسمی و همکاری متقابل را تقویت کند.»
سید مصطفی مرتضوی، استاد دانشگاه نیز به خبرگزاری آفاق گفت: «تاکید مجمع گفت‌وگوی تهران بر موضوعات مثل صلح، حقوق بشر و همکاری منطقه‌ای مانند بحث درباره افغانستان نشان‌دهنده تلاش تهران برای ساختن هویتی گفت‌وگو محور و میانجی‌گر در منطقه است.»
تاثیرات و پیامدهای مجمع برای افغانستان و منطقه
حضور امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه در مجمع، فرصتی برای تعامل مستقیم با کشورهای منطقه به ویژه ایران فراهم می‌کند. این امر می‌تواند به کاهش انزوای دیپلماتیک امارت اسلامی و مشروعیت‌بخشی به گفت‌وگوهای صلح کمک کند.
تاکید مجمع بر نفی مداخله خارجی می‌تواند به کاهش نفوذ قدرت‌های فرامنطقه‌ای در افغانستان کمک کند و فضا را برای راه‌حل‌های منطقه‌ای باز کند و همچنان این مجمع با ترویج گفت‌وگوهای صلح به رهبری افغان‌ها می‌تواند به کاهش خشونت و ایجاد ثبات کمک کند. در کنار این، مجمع گفت‌وگوی تهران بر تقویت روابط اقتصادی به ویژه در زمینه تجارت و سرمایه‌گذاری تمرکز دارد.
مدیریت مسایل مرزی، مهاجرت و آب
با توجه به حضور میلیون‌ها مهاجر افغانستان در ایران، مجمع فرصتی برای بحث در مورد سیاست‌های مهاجرتی، بازگشت امن مهاجران و بهبود شرایط زندگی آن‌ها را فراهم می‌کند. این امر می‌تواند به کاهش تنش‌های اجتماعی و تقویت روابط انسانی بین دو کشور کمک کند. هم‌زمان با این، مذاکرات در مورد رود هیرمند و سایر منابع آبی مشترک می‌تواند به کاهش تنش‌های مرزی و ایجاد همکاری پایدار منجر شود که برای کشاورزی و توسعه پایدار در هر دو کشور حیاتی است.
مجمع با فراهم کردن فضایی برای گفت‌وگو بین ایران، افغانستان و سایر کشورهای منطقه، به کاهش سوءتفاهم‌ها و ایجاد اعتماد متقابل کمک می‌کند. این امر به‌ویژه در زمینه امنیت و مبارزه با تهدیدات مشترک مانند تروریزم و قاچاق مواد مخدر مهم است.
حکمت‌الله فیاض، استاد دانشگاه به خبرگزاری آفاق گفت: «بحث در مورد مهاجرت، مسایل مرزی و آب با افغانستان در مجمع گفت‌وگوی تهران از اهمیت راهبردی برخوردار است، زیرا این موضوعات به گونه مستقیم بر روابط دوجانبه ایران و افغانستان تاثیر می‌گذارند، این مجمع فرصتی برای کاهش تنش‌های مرزی و مدیریت بحران مهاجرت فراهم می‌کند و می‌تواند به راه‌حل‌های منجر شود.»
تقویت دیپلماسی منطقه‌ای
مجمع گفت‌وگوی تهران با گردهم آمدن نمایندگان ۵۳ کشور و مقام‌های ارشد از جمله وزیران خارجه و نمایندگان سازمان ملل، نقش کلیدی در تقویت دیپلماسی منطقه‌ای ایفا می‌کند و همچنان موفقیت این مجمع در ایجاد یک روند منطقه‌ای پایدار می‌تواند به همکاری‌های بلندمدت در زمینه‌های امنیتی، اقتصادی و فرهنگی منجر شود.
ویس ناصری، روزنامه‌نگار به خبرگزاری آفاق گفت: «نشست مجمع گفت‌وگوی تهران با ایجاد فضایی برای دیپلماسی غیررسمی اهمیت بسزایی در کاهش سوءتفاهم‌های منطقه‌ای تثبیت کرده و به حل بحران‌هایی مثل مسایل مرزی و مهاجرت کمک می‌کند.»
زمان‌گل دهاتی، فعال سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «این نشست فرصت بی‌نظیر برای پیشبرد دیپلماسی چندجانبه است، تمرکز بر همکاری منطقه‌ای و چالش‌های مشترک، ایران را به بازیگر کلیدی در ایجاد ثبات و وفاق منطقه‌ای تبدیل کرده‌است.»
گفت‌وگوهای رفع تحریم‌ها در مجمع تهران
یکی از موضوعات مهم مورد بحث در مجمع گفت‌وگوی تهران، مذاکرات مرتبط با رفع تحریم‌ها علیه ایران است که به دلیل تاثیرات آن بر اقتصاد و روابط بین‌المللی، از اولویت‌های دیپلماتیک به شمار می‌رود.
حبیب‌الله جانبدار، آگاه مسایل سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «رفع تحریم‌ها برای دستیابی به توسعه اقتصادی ضروری است، دولت مسعود پزشکیان با کاهش تنش‌ها و تقویت دیپلماسی به دنبال این هدف است.»
میرویس غیاثی، دیپلمات پیشین به خبرگزاری آفاق گفت: «تحریم‌ها تاثیر محدودی به برنامه هسته‌ای ایران داشته و بیشتر به اقتصاد این کشور آسیب‌زده است، مذاکرات در مورد رفع تحریم‌ها برای بهبودی تجارت و اقتصاد این کشور حیاتی است.»
دیپلماسی غیررسمی و حل معضلات جهانی
مجمع گفت‌وگوی تهران با برگزاری ۴۰ پنل تخصصی، فرصت‌هایی برای بحث در مورد مسایل جهانی مانند تغییرات اقلیمی، بحران‌های اقتصادی، و تنش‌های سیاسی فراهم می‌کند. این پنل‌ها به‌دنبال یافتن راه‌حل‌هایی از طریق دیپلماسی غیررسمی اند.
سرور جعفری، آگاه روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «مجمع گفت‌وگوی تهران فراتر از یک تریبیون رسمی، فضایی برای گفت‌وگوهای غیررسمی و معنادار میان تصمیم‌گیران منطقه‌ای است که می‌تواند به اعتمادسازی و حل مشکلات جهانی از طریق دیپلماسی کمک کند.»
فیض‌الله جلیلی، تحلیل‌گر مسایل سیاسی نیز به خبرگزاری آفاق گفت: «دیپلماسی غیررسمی در مجمع تهران با ایجاد بستری برای تبادل نظریات می‌تواند به کاهش سوءتفاهم‌ها و پیشبرد همکاری‌های منطقه‌ای در رویارویی با بحران‌های جهانی کمک کند، اما از این نشست نباید انتظار نتایج فوری را داشت.»
در پایان این‌گونه می‌توان گفت که مجمع گفت‌وگوی تهران با تمرکز بر وفاق منطقه‌ای، دیپلماسی غیررسمی، رفع تحریم‌ها و ثبات منطقه‌ای، بستری برای تقویت همکاری‌های بین‌المللی و حل معضلات بین‌المللی از طریق گفت‌وگوهای معنادار است.
