پس از آنکه آلمان دو دیپلمات امارت اسلامی را در برلین و بن پذیرفت، این اقدام با موجی از پرسش‌ها و واکنش‌ها در صحنه‌ی جهانی روبه رو شد. حال پرسش این است که این گام، نشانه‌ای از به رسمیت‌شناسی امارت اسلامی است یا تنها یک همکاری فنی؟ شماری آنرا گامی به سوی مشروعیت دیپلماتیک می‌دانند، اما سفیر آلمان در کانادا تاکید دارد که این تصمیم برای مدیریت اخراج پناه‌جویان افغان اتخاذ شده و به معنای رسمیت‌شناسی نیست. این تصمیم آلمان در تقاطع دیپلماسی عمل‌گرایانه و مناقشات حقوق بشری، آینده روابط جهانی با امارت اسلامی را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. این یادداشت به بررسی این اقدام، واکنش‌ها و پیامدهای آن می‌پردازد.
اقدام آلمان
هرچند از زمان تسلط دوباره امارت اسلامی بر افغانستان، کشورها در برابر به رسمیت شناختن حکومت سرپرست موضع محتاطانه‌ی در پیش گرفته اند، اما امارت اسلامی در چهار سال گذشته توانسته با بیش از ۴۰ کشور روابط برقرار کند و حتا روسیه به عنوان یک قدرت بزرگ جهانی آنرا به رسمیت بشناسد. در تازه‌ترین مورد هم، اقدام آلمان برای پذیرش دو دیپلمات امارت اسلامی نیز قابل توجه است، این تصمیم اگرچه محدود است، اما می‌تواند نشانه‌ای از تغییر رویکرد اروپا به سوی تعامل عمل‌گرایانه باشد.
شیرآقا روحانی، استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: « آلمان با پذیرش دیپلمات‌های امارت اسلامی، مقدمه شناسایی رسمی را فراهم کرد، حالا وقت آن است که دستگاه دیپلماسی امارت اسلامی فعال‌تر شود تا تعامل رسمی شکل گیرد.»
عنایت‌الله همام، آگاه روابط بین‌الملل نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «آلمان با وجودی که به‌گونه رسمی اعلام نکرده که امارت اسلامی را به رسمیت می‌شناسد، اما به‌طور عملی در تعامل است. این اقدام آلمان برای امارت اسلامی یک پیروزی محسوب می‌شود و جامعه بین‌المللی هم با یک واقعیت میدانی انکارناپذیر روبه‌رو است و این حالت، کشورها را مجبور می‌سازد تا به منظور ازبین بردن خلأ، تعاملات خود را با امارت اسلامی افغانستان ارتقا دهند.»
حال این اقدام آلمان واکنش‌هایی را نیز به دنبال داشته است.
واکنش‌ها به اقدام آلمان
تصمیم آلمان برای پذیرش دو دیپلمات امارت اسلامی با واکنش‌های متفاوتی روبه شد. امیرخان متقی، سرپرست وزارت امور خارجه، آنرا نشانه‌ای از پذیرش تلویحی دانست و اظهار داشت که این اقدام آلمان پیام خوبی داشته و راه را برای دیگر کشورها نیز هموار کرده است. شماری از صاحب‌نظران و استادان دانشگاه نیز معتقدند که کشورهای جهان باید حکومت سرپرست را به عنوان یک واقعیت انکارناپذیر بپذیرند و راه را برای تعامل رسمی باز کنند، آنان تاکید می‌کنند که در شرایط فعلی به رسمیت‌شناختن در دیپلماسی مدرن اغلب بهانه‌ای سیاسی است، در حالی که حاکمیت فعلی افغانستان معیارهای حقوقی رسمیت‌شناسی را تکمیل کرده است.
در سویی دیگر، رنگین دادفر سپنتا، وزیر خارجه پیشین افغانستان نیز اقدام آلمان را رسمیت‌شناسی حکومت سرپرست توصیف کرده است.
سید محسن حسینی، رییس مجمع علمای جعفری زون شمال به خبرگزاری آفاق گفت: «اقدام آلمان بخشی از یک روند پذیرش تدریجی امارت اسلامی است، با این تصمیم نشانه‌ها حاکی از آنست که کشورهای دیگر نیز در این کاروان یکجا خواهند شد، این تصمیم، موفقیت دیپلماتیک است برای کاهش انزوای افغانستان.»
چرا تعامل رسمی به نفع همه است؟
شماری از کارشناسان حوزه سیاست به این باور اند که پذیرش دیپلمات‌های امارت اسلامی توسط آلمان می‌تواند سرآغاز تعامل رسمی کشورهای اروپایی با حکومت سرپرست افغانستان باشد. آنان استدلال می‌کنند که تعامل دیپلماتیک حتا در سطح ابتدایی، به کاهش انزوای افغانستان منجر می‌شود و به تقویت ثبات منطقه‌ای نیز کمک می‌کند.
عبدالصادق حمیدزی، آگاه مسایل سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «اگر افغانستان در انزوا باشد، بحران‌های انسانی، مهاجرت غیرقانونی و ناامنی‌ها زیاد می‌شوند. اگر تعامل رسمی صورت بگیرد و جهان با افغانستان در ارتباط شود، مردم افغانستان از مشکلات رهایی پیدا می‌کنند. تصمیم آلمان می‌تواند کشورهای بیشتری را برای همکاری و تعامل با حکومت افغانستان ترغیب کند.»
جمع‌بندی
در پایان این‌گونه می‌توان گفت که پذیرش دو دیپلمات امارت اسلامی توسط آلمان، اگرچه به عنوان همکاری فنی توصیف شده، گامی معنادار در مسیر تعامل دیپلماتیک با امارت اسلامی است. این اقدام که با واکنش‌های نیز مواجه شد، نشان‌دهنده تغییر رویکرد عمل‌گرایانه برخی کشورهای اروپایی، از جمله آلمان است. کارشناسان نیز این تصمیم را سرآغازی برای پذیرش تدریجی امارت اسلامی می‌دانند و تاکید می‌کنند که برخلاف انزوا، که به تشدید بحران‌های انسانی و ناامنی منجر می‌شود، تعامل رسمی می‌تواند ثبات منطقه‌ای، مدیریت مهاجرت و فرصت‌های اقتصادی را تقویت کند. با توجه به این روند، انتظار می‌رود در آینده نزدیک کشورهای متعددی با امارت اسلامی تعاملات دیپلماتیک خود را گسترده‌تر کنند.
واپسین حرف هم این که مسیر پیشرو هرچند دشوار و چالش‌برانگیز به نظر می‌رسد، اما اقدام اخیر آلمان توانست یخ رابطه میان کابل و کشورهای اروپایی را آب کند و راه را برای همکاری‌های بیشتر بین‌المللی هموار سازد.