چهار روز از حملات اسراییل بر ایران می‌گذرد و درگیری متقابل در روز (دوشنبه، ۲۶ جوزا) همچنان ادامه دارد، تهران با پرتاب موشک‌ها به سوی شهرهای اسراییل از موج هشتم عملیات «وعده صادق۳» خبر داده است، در آن‌سو موج تازه حملات اسراییل به ایران نیز از عصر دیروز آغاز شده‌است که در این درگیری‌ها به دو طرف تلفات جانی و مالی نیز وارد شده است، اما چرا این درگیری‌ها را پایانی نیست؟ آیا این جنگ همچنان ادامه می‌یابد و یا به آتش‌بس منجر خواهد شد؟ در این یادداشت به مقایسه ساختارهای دفاعی ایران – اسراییل می‌پردازیم، اینکه آیا امریکا وارد جنگ می‌شود و ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای چقدر می‌تواند به پایان درگیری منجر شود؟
آتش‌بس یا ادامه درگیری؟
هرچند پیش از وقت به نظر می‌رسد تا در مورد پایان جنگ دو دشمن دیرینه اظهار نظر کرد، اما آگاهان ارشد مسایل سیاسی به این باور اند که دو طرف پیش از رسیدن به آتش‌بس در تلاش اند تا یکدیگر را تضعیف کرده و به اهداف خود برسند. تا این‌جای کار دیده می‌شود که ایران و اسراییل به آتش‌بس فوری علاقه‌ای ندارند، در آخرین مورد و بر اساس گزارش رویترز، ایران به میانجی‌گران قطری و عمانی واضح کرده است تا زمانی‌که زیر حملات اسراییل قرار داشته باشد، آماده مذاکره برای آتش‌بس با اسراییل نیست. در سویی دیگر، تحرکات جهانی نیز بیانگر آنست که کشورهای قدرت‌مند جهان نیز به دنبال پایان جنگ نیستند.
توفیق شمال، تحلیل‌گر مسایل سیاسی در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «کشورهای بزرگ مانند، امریکا، روسیه و چین از تشدید جنگ میان ایران و اسراییل سود می‌برند، در همین هفته مشخص خواهد شد که این جنگ ادامه می‌یابد و یا متوقف می‌شود؛ اگر تلاش امریکا و روسیه نباشد، فکر نمی‌کنم که کسی دیگر بتواند این جنگ را مهار کند.» آقای تماس در ادامه افزود: «در حقیقت این جنگ بین امریکا و ایران است، اسراییل تنها به عنوان ابزار استفاده می‌شود.»
در کنار این، فریدریش مرتس، نخست‌وزیر آلمان خبر داده که جنگ اسراییل و ایران محور گفت‌وگو در نشست گروه هفت در کانادا خواهد بود. حال دیده شود که این نشست برای پایان درگیری چه می‌کند. دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا نیز در آخرین اظهارات خود هنگام ترک واشنگتن برای شرکت در نشست گروه هفت، گفته است احتمال دارد که ایران و اسراییل پیش از رسیدن به توافق، مجبور شوند به درگیری‌های خود ادامه دهند. آقای ترامپ با ابراز امیدواری برای پایان جنگ تصریح کرد: «گاهی آن‌ها باید بجنگند تا همه‌چیز روشن شود، اما خواهیم دید که چه می‌شود.»
در عین حال، شماری از کارشناسان از پیامدهای این درگیری‌ها هشدار می‌دهند. نجیب‌الرحمان شمال، کارشناس مسایل سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «ادامه این وضعیت، نه‌تنها ایران و اسراییل، بلکه صلح جهانی را نیز آسیب می‌زند، جامعه جهانی باید جلو این جنگ را بگیرد، ورنه بشریت در خطر می‌افتد.»
آیا امریکا وارد جنگ می‌شود؟
از چند روز به این‌سو دیده می‌شود که اسراییل در تلاش است تا پای امریکا را نیز به این درگیری‌ها بکشاند، اما گمانه‌زنی‌ها بر این است که ایالات متحده در حالی که متحد اصلی اسراییل در این درگیری نیز است، اما در حال حاضر دوست ندارد که وارد جنگ مستقیم با ایران شود. از سوی دیگر، امریکایی‌ها به این باور اند که درگیری مستقیم واشنگتن با تهران به نفع آنان نیست، طوری که خوآکین کاسترو، عضو مجلس نمایندگان امریکا هشدار داده است که رییس جمهور ترامپ نباید بدون مجوز کنگره، امریکا را در جنگ میان ایران و اسراییل درگیر سازد. او تصریح کرده است: «اگر رییس جمهور ترامپ قصد دارد ایالات متحده را با حمله به ایران، در جنگ میان اسراییل و ایران درگیر کند، باید به کنگره بیاید، دلایل خود را ارایه کند.»
آیا ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای منجر به پایان جنگ می‌شود؟
ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای ایران و تاثیر آن بر پایان درگیری با اسرائیل هرچند موضوعی پیچیده‌ای است، اما نگرانی‌ها از احتمال گسترده‌ترشدن درگیری اسراییل و ایران به منطقه، مقام‌های اکثر کشورها را وادار کرده تا برای پایان این درگیری چاره‌ای جستجو کنند که شماری از آنان ازسرگیری مذاکرات را حلال مشکلات می‌دانند، حاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه یکی از آنان است، او در یک تماس تلفنی با دیوید لامی، وزیر خارجه بریتانیا تاکید کرده است که ادامه درگیری‌ها می‌تواند به یک بحران گسترده‌تر منطقه‌ای منجر شود. آقای فیدان تصریح کرده است: «اقدامات دیپلماتیک باید تقویت شود و گفت‌وگوها درباره برنامه هسته‌ای ایران بدون تاخیر ازسر گرفته شود تا زمینه برای پایان سریع بحران فراهم شود.»
شماری از آگاهان مسایل سیاسی نیز به این باور اند که ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای و دستیابی به توافق می‌تواند به رفع تحریم‌ها منجر شود و به طور مستقیم فشارهای نظامی اسراییل را بر ایران کاهش دهد.
مقایسه ساختارهای دفاعی
با توجه به پیچیدگی ماهیت درگیری‌های ایران و اسراییل و با درنظرگرفتن استفاده دو کشور از فناوری‌های پیشرفته، به گونه مطلق نمی‌توان حکم کرد که ساختار دفاعی کدام کشور موفق عمل کرده است، اما تحرکات اخیر بیانگر آنست که اسراییل کشوری با داشتن ارتش پیشرفته و متحد امریکا، آن گونه که انتظار می‌رفت نتوانسته که در برابر ایران قدرت‌نمایی کند، هرچند این کشور با استفاده از جنگنده‌های پیشرفته اف-۳۵ و پشتی‌بانی قوی امریکا، توانسته بخش‌های از زیرساخت‌های نظامی ایران و اماکن عامه را مورد حمله قرار دهد که بر اساس آمارهای رسمی حدود ۹۰ درصد تلفات را غیرنظامیان تشکیل می‌دهند. در سویی دیگر، ایران با به کارگیری و استفاده از موشک‌های بالستیک و پهپادهای ارزان‌قیمت، هزینه‌های دفاعی اسراییل را افزایش داده و شمار زیادی از تاسیسات نظامی تل‌آویو را مورد حمله قرار داده و چهره بخشی‌های از این کشور را مشابه به غزه ساخته است. در سویی دیگر، تصاویر رسانه‌های اجتماعی نشان دهنده آنست که حملات گسترده موشکی ایران و سرعت بالای موشک‌های بالستیک، گنبد آهنین اسراییل را بیچاره ساخته و شمار زیادی از این موشک‌ها به اهداف مشخصی نیز اصابت کرده‌اند که این خود بیانگر برتری نظامی ایران در برابر اسراییل است.
گفتنی است که آگاهان مسایل نظامی معتقدند که گنبد آهنین برای حملات محدود و راکت‌های ساده‌تر طراحی شده و در برابر موشک‌های بالستیک پیشرفته یا پرتاب هم‌زمان چندین موشک محدود عمل می‌کند. رحمت‌الله حسن، آگاه مسایل نظامی به خبرگزاری آفاق گفت: «گنبد آهنین در برابر موشک‌های بالستیک پیشرفته به تنهایی کافی نیست، بل به هماهنگی با سامانه‌های دیگر مانند (Arrow) نیاز دارد.»
هم‌زمان با این، برخی از تحلیل‌گران در حال حاضر دست ایران را در این درگیری بالا ارزیابی می‌کنند. توفیق تماس، تحلیل‌گر مسایل سیاسی در این مورد گفت: «روز اول دست اسراییلی‌ها بلند بود زیرا ایران غافل‌گیر شده بود، اما حالا دیده می‌شود که اسراییل با پاسخ دندان‌شکن ایران روبه رو شده است، اکنون وضعیت اسراییل مانند غزه به نظر می‌رسد؛ جنگ را اسراییل آغاز کرد و ایران مجبور است که از تمامیت ارضی خود دفاع کند.»
جمع‌بندی
در پایان و با توجه به ماهیت درگیری‌های ایران و اسراییل این‌گونه می‌توان گفت که این جنگ حداقل تا یک الی دو هفته دیگر ادامه خواهد یافت تا زمانی‌که هر دو کشور تا حدی خسته شوند، چنانکه واحد فقیری، آگاه مسایل سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «بدون فشار امریکا، اسراییل جنگ را خاتمه نمی‌دهد و تا زمانی‌که واشنگتن دست به کار نشود، این جنگ حداقل تا یک و نیم هفته دیگر ادامه خواهد یافت.»
