سازمان پیمان امنیت جمعی در چهل و یکمین نشست خود در مسکو وضعیت افغانستان را بررسی کرد. این سازمان با پخش بیانیه‌ای به «خطرات و تهدیدهای بالقوه برخاسته از خاک افغانستان» اشاره کرده است.
این بار نخست نیست که این سازمان نسبت به وضعیت امنیتی افغانستان نگرانی می‌کند، در گذشته نیز اعضای این سازمان از قلمرو افغانستان ترس داشتند.
کشورهای عضو پیمان امنیت جمعی در حالی نگران امنیت خود از ناحیه افغانستان اند که وزارت امنیت داخلی امریکا در تازه‌ترین مورد گفته که وضعیت امنیتی در افغانستان بهبود یافته است.
نگرانی‌های سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) درباره وضعیت امنیتی افغانستان با وجود بهبود نسبی امنیت، ریشه در چند عامل دارد که در این یادداشت به آنها پرداخته شده است.
تقویت نفوذ منطقه‌ای در آسیای میانه
سازمان پیمان امنیت جمعی به عنوان یک بلوک امنیتی زیر هدایت روسیه، به دنبال حفظ و گسترش نفوذ خود در آسیای میانه است و با برجسته‌کردن تهدیدات امنیتی ناشی از افغانستان این سازمان تلاش می‌کند جایگاه خود را به عنوان ضامن امنیت کشورهای آسیای میانه تثبیت کند. این رویکرد به ویژه در مرزهای تاجیکستان با افغانستان که به عنوان نقطه‌ای آسیب‌پذیر شناساسی شده است، اهمیت دارد.
حمیدالله مفید، آگاه روابط بین‌الملل به خبرگزاری آفاق گفت: «تقویت مرزها از سوی اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی به این سازمان اجازه می‌دهد که حضور نظامی و سیاسی خود را در منطقه توجیه و گسترش دهد.»
مقابله با نفوذ غرب و ناتو
یکی از اهداف اصلی سازمان پیمان امنیت جمعی محدود کردن نفوذ ایالات متحده و ناتو در آسیای میانه است، با نمایش افغانستان به عنوان منشاء ناامنی، این سازمان تلاش می‌کند ناکامی‌های غرب در افغانستان را برجسته کرده و سیاست‌های غربی را در منطقه بی‌اعتبار جلوه دهد. این رویکرد به روسیه و متحدانش اجازه می‌دهد خود را به عنوان جایگزینی قابل اعتماد برای تامین امنیت منطقه معرفی کنند.
توجیه مداخله‌های نظامی و امنیتی
ابراز نگرانی از تهدیدات ناشی از خاک افغانستان، این امکان را برای سازمان پیمان امنیت جمعی می‌دهد که با انجام رزمایش‌های نظامی و تقویت پایگاه‌های نظامی خود را در منطقه توجیه کند. این اقدام‌ها نه‌تنها برای مقابله با تهدیدهای واقعی، بل برای نمایش قدرت و تحکیم سلطه نظامی روسیه در برابر رقیبان منطقه‌ای و جهانی نیز انجام می‌شود.
فشار بر امارت اسلامی
سازمان پیمان امنیت جمعی با تاکید بر ناامنی در افغانستان به ویژه در مناطق شمالی، تلاش دارد تا امارت اسلامی را زیر فشار قرار دهد تا با کشورهای عضو این سازمان به ویژه روسیه و تاجیکستان همکاری نزدیک داشته باشد. این سازمان همچنان خواستار تشکیل حکومت فراگیر در افغانستان و رعایت حقوق اقوام مختلف است، که می‌تواند به عنوان ابزاری برای تاثیرگذاری بر سیاست‌های داخلی حکومت سرپرست استفاده شود.
رقابت با دیگر قدرت‌های منطقه‌ای
سازمان پیمان امنیت جمعی، در رقابت تنگاتنگ با کشورهایی مانند چین، هند و پاکستان قرار دارد که این کشورها نیز هر یک منافع خاص خود را در افغانستان دنبال می‌کنند، این سازمان از ناامن جلوه دادن افغانستان به عنوان ابزاری برای جلب توجه و همکاری کشورهای منطقه استفاده می‌کند.
نگرانی از بی‌ثباتی منطقه‌ای
کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی، نگران نفوذ گروه‌های مانند تحریک طالبان تاجیکستان یا داعش از طریق مرزهای مشترک با افغانستان اند، چیزی که امارت اسلامی بارها این نگرانی‌ها را بی‌اساس عنوان کرده و به این سازمان اطمینان داده که خاک افغانستان بر ضد هیچ کشوری استفاده نمی‌شود. اما کشورهای آسیای میانه تاکید دارند که تهدید همچنان پابرجاست و هرازگاهی به تمرینات و مانورهای نظامی در مرز با افغانستان نیز می‌پردازند.
سازمان پیمان امنیت جمعی به این باور است که شماری از گروه‌های هراس‌افگن در افغانستان هنوز هم فعال اند و در آینده می‌توانند این گروه‌ها برای اعضای این سازمان خطر تلقی شوند.
عبدالصادق حمیدزوی، آگاه مسایل سیاسی در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «امارت اسلامی در حدود چهار سال گذشته در عمل نشان داده که هیچ گروهی در خاک افغانستان فعال نیست که بتواند کشورهای آسیای میانه را آسیب بزند. بنا” نگرانی اعضای سازمان پیمان امنیتی جمعی در مورد وضعیت امنیتی افغانستان بی‌جاست.»
وضعیت امنیتی افغانستان
پس از سقوط جمهوریت و تسلط دوباره امارت اسلامی بر افغانستان، درگیری‌های مسلحانه گسترده متوقف شده است. به گفته سخنگویان امارت اسلامی، مسوولان امنیتی حکومت سرپرست توانسته اند که امنیت سراسری را در کشور تامین کنند.
شماری از شهروندان کشور نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفتند که در حال حاضر امنیت تامین است و آنان می‌توانند به تمامی ولایت‌های افغانستان سفر کنند.
عبدالجمیل شیرانی، آگاه مسایل سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «پس از سقوط جمهوریت حملات و انفجارهای بزرگ در مرکز و ولایت‌ها متوقف شده، امنیت سراسری تامین است.»
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی بارها به خبرگزاری آفاق گفته است: «هیچ گروهی هراس‌افگن خارجی یا اتباع مسلح خارجی در افغانستان حضور ندارد، گزارش‌های برخی کشورها در این زمینه نادرست و پروپاگندا است. امنیت نهادهای دیپلماتیک نیز در کابل تامین است.»
اسدالله اتل، آگاه مسایل سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «امارت اسلامی با تکیه بر نیروی نظامی خود توانسته که نظم صد در صدی را در افغانستان برقرار کند و از ناامنی جلوگیری شود. توقف درگیری‌ها در افغانستان، امکان تمرکز بر بازسازی و اداره کشور را فراهم کرده است.»
حفظ امنیت سراسری در کشور
آگاهان مسایل نظامی معتقدند که برای حفظ امنیت سراسری در کشور، باید به حفظ امنیت شهروندان، مقابله با گروه‌های هراس‌افگن و همکاری با جامعه بین‌المللی توجه کرد.
آنان همچنان تاکید می‌کنند که همکاری با سایر کشورها و سازمان‌های بین‌المللی برای کمک به تامین امنیت و ثبات در کشور حیاتی است و امارت اسلامی باید در این زمینه پیش‌قدم شود.
جنرال صادق شینواری نظامی پیشین به خبرگزاری آفاق گفت: «تامین منابع مالی کافی برای نیروهای امنیتی، از جمله حقوق و تجهیزات، برای حفظ توانایی آنها در مقابله با تهدیدهای امنیتی بسیار مهم است. تامین امنیت پایدار در افغانستان، یک فرایند پیچیده است که نیاز به تلاش‌های متمرکز و همکاری جهانی دارد.»
