درگیری اخیر نظامی میان هند و پاکستان نه‌تنها زنگ هشدار تازه‌ای برای ثبات شکننده جنوب آسیا به‌صدا درآورد، بلکه به روشنی نشان داد که منطقه وارد مرحله‌ای جدید از رقابت تسلیحاتی شده است. آنچه در شامگاه هشتم «می» ۲۰۲۵ با شلیک پدافند هوایی هند علیه صدها پهپاد پاکستانی آغاز شد، در واقع نمایانگر چرخشی راهبردی در شیوههای تقابل نظامی این دو کشور هسته‌ای بود، چرخشی که محور آن «تکنالوژی بدون سرنشین» است.
رحمت‌الله حسن، آگاه مسایل نظامی در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «افزایش رقابت تسلیحاتی با تمرکز بر فناوری‌های پیشرفته مانند پهپادها می‌تواند توازن نظامی منطقه را به خطر اندازد، درگیری اخیر هند و پاکستان نشان داد که رقابت تسلیحاتی در منطقه وارد مرحله‌ای جدیدی شده‌است.»
احمدخان اندر، آگاه مسایل نظامی نیز به خبرگزاری آفاق گفت: «رقابت پهپادی در درگیری‌های هند و پاکستان نشان داد که منطقه آرام آرام از نبردهای کلاسیک به سمت جنگ‌های مدرن با تمرکز بر فناوری‌های بدون سرنشین در حرکت است و این می‌تواند به تشدید تنش‌های منطقه‌ای منجر شود.»
با توجه به آنچه کارشناسان اذعان کردند این‌گونه می‌توان گفت که این دیدگاه‌ها نشان‌دهنده پیچیدگی و ابعاد چندگانه رقابت تسلیحاتی جدید در منطقه هستند که نه‌تنها به فناوری پهپادی بلکه به اتحادهای منطقه‌ای و جهانی نیز وابسته است.
نمایش قدرت با پهپادها
برای نخستین‌بار، دو قدرت رقیب در شبه قاره از پهپادها نه فقط برای جاسوسی و شناسایی، بلکه به طور گسترده برای حمله، اخلال در پدافند هوایی و نمایش قدرت استفاده کردند. نتیجه این تحول، بازشدن دروازه‌ای به‌سوی مسابقه تسلیحاتی است که ماهیت آن دیگر صرفاً بر تعداد جنگنده‌ها یا موشک‌های بالستیک متکی نیست، بلکه بر توانایی توسعه، بومی سازی و به کارگیری سامانه‌های هوشمند و فناورانه متمرکز شده‌است. تحلیل‌گران معتقدند که این مسابقه تسلیحاتی ممکن است هزینه‌های اقتصادی سنگینی به همراه داشته باشد و ثبات منطقه را تضعیف کند.
عبدالشکور صبوری، آگاه مسایل سیاسی در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «نمایش قدرت هند و پاکستان با پهپادها نشان داد که این رقابت به یک جنگ سرد فناوری در شبه‌قاره تبدیل شده و این نمایش بیانگر تغییر پارادایم در استراتژی‌های نظامی منطقه است.»
آقای صبوری همچنان تصریح کرد: «بدون یک دیپلماسی پویا، این مسابقه تسلیحاتی می‌تواند به یک درگیری تمام‌عیار در منطقه منجر شود.»
سرمایه‌گذاری روی صنعت پهپاد
تحلیل‌گران حوزه نظامی معتقدند که سرمایه‌گذاری در صنعت پهپاد به عنوان یکی از عناصر اصلی جنگ مدرن، به دلیل هزینه‌ی نسبتا” پایین، انعطاف‌پذیری عملیاتی و توانایی انجام ماموریت‌های متنوع (از شناسایی تا حمله و اخلال) نقش تعیین‌کننده‌ای در برتری نظامی کشورها ایفا می‌کند.
هند با اعلام بسته‌های تسلیحاتی جدید و اختصاص صدها میلیون دالر به صنعت پهپاد، به وضوح نشان داده که در پی تقویت قدرت بازدارندگی خود از طریق ابزارهایی است که ضمن ایجاد برتری نظامی، هزینه‌های سیاسی و انسانی کمتری دارند. از سوی دیگر، پاکستان که از نظر اقتصادی در تنگناست، تلاش دارد با تکیه بر همکاری با چین و ترکیه، خود را در این میدان رقابت حفظ کند و با تولید سریع و کم هزینه پهپادهایی مانند YIHA-III توازن قدرت را به‌نفع خود تغییر دهد.
حمیدالله مفید، تحلیل‌گر مسایل سیاسی و نظامی به خبرگزاری آفاق گفت: «سرمایه‌گذاری در صنعت پهپاد به کشورها این امکان را می‌دهد تا با هزینه‌ای کمتر برتری تاکتیکی در میدان نبرد داشته باشند، کشورهای که در ساخت این فناوری توجه می‌کنند و پیشرو هستند حتا در نبرد با قدرت‌های بزرگ نیز می‌توانند دست بالا داشته باشند.»
دگرگونی در شیوههای درگیری
تغییر در شیوههای درگیری با محوریت استفاده از پهپادها میان هند و پاکستان، نشان دهنده تغییر در دکترین نظامی هر دو کشور است، تغییری که از درگیری‌های کلاسیک و نبردهای سنگین به‌سوی جنگ‌های سایه‌وار، سریع و قابل انکار سوق یافته است. این دگرگونی، فضای امنیتی منطقه را پیچیده‌تر و پیش‌بینی ناپذیرتر می‌سازد و خطر درگیری‌های تصادفی یا محاسبه‌نشده را افزایش می‌دهد.
تحلیل‌گران هندی معتقدند که استفاده گسترده از پهپادها در درگیری‌های اخیر، بخشی از دکترین «دفاع فعال» هند است که هدف آن پاسخ سریع و دقیق به تهدیدهای مرزی، به ویژه در کشمیر، بدون نیاز به تشدید درگیری به سطح هسته‌ای است.
در سویی دیگر، تحلیل‌گران پاکستانی استدلال می‌کنند که دکترین نظامی پاکستان با تمرکز بر پهپادها به دنبال خنثی‌سازی برتری عددی و مالی هند در حوزه تسلیحات متعارف است و استفاده پاکستان از پهپادهای ارزان‌قیمت مانند مدل‌های چینی و ترکی، نشان‌دهنده چرخش پاکستان به سمت استراتژی «بازدارندگی اقتصادی» است که هزینه‌های درگیری را برای هند افزایش می‌دهد. آنان تاکید می‌کنند که این تحول، پاکستان را قادر ساخته تا با منابع محدود، در برابر تهدیدهای هند انعطاف‌پذیری بیشتری نشان دهد.
آسیب‌پذیری منطقه در رقابت‌های تسلیحاتی
رقابت تسلیحاتی میان هند و پاکستان، به ویژه با تمرکز بر فناوری‌های پیشرفته مانند پهپادها می‌تواند بستری را برای مداخله قدرت‌های بزرگ فراهم و آسیب‌پذیری منطقه را افزایش دهد. در عین حال، اتکای هر دو کشور به زنجیره‌های تأمین خارجی، به‌ویژه وابستگی به قطعات چینی، بر آسیب‌پذیری‌های این رقابت می‌افزاید. از نگاه برخی کارشناسان، اگر این رقابت به سمت بی‌ثباتی‌های ژئوپولیتیکی یا سوء استفاده قدرت‌های بیرونی کشیده شود، می‌تواند پیامدهایی فراتر از مرزهای هند و پاکستان به‌همراه داشته باشد.
محمد عیسی اسحاق‌زی، کارشناس سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «رقابت تسلیحاتی هند و پاکستان، فرصت را برای قدرت‌های بزرگ مانند امریکا، چین و روسیه مساعد می‌کند تا با فروش تسلیحات پیشرفته، نفوذ خود را در منطقه گسترش دهند و این می‌تواند منطقه را به یک میدان نیابتی تبدیل کند. حرف دیگر این که پشتی‌بانی چین از پاکستان و همچنان امریکا و اسراییل از هند، نه‌تنها که شکاف بین این دو کشور را عمیق‌تر می‌کند، بلکه کشورهای همسایه مانند افغانستان و ایران را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد.»
در پایان این‌گونه می‌توان گفت که درگیری اخیر میان هند و پاکستان تنها یک حادثه گذرا نبود، بلکه نشانه‌ای روشن از آغاز عصر تازه در معادلات امنیتی جنوب آسیا است؛ عصری که در آن رقابت تسلیحاتی نه بر مبنای زرادخانه‌های هسته‌ای، بلکه بر پایه پهپادها، جنگ‌های الکترونیکی و فناوری‌های نوین اطلاعاتی شکل می‌گیرد. این تحول، گرچه ممکن است به کاهش تلفات انسانی کمک کند، اما احتمال درگیری‌های مکرر و مبهم را افزایش می‌دهد، به ویژه در منطقه‌ای که خاطرات جنگ‌های تمام‌عیار هنوز زنده‌اند.
