هم‌زمان با اوج‌گیری تنش‌ها و درگیری‌های مستقیم میان ایران و اسراییل، نگرانی‌ها از یک جنگ تمام‌عیار در منطقه بالا گرفته است. در این یادداشت به پیامدهای ناگوار این درگیری و تاثیرات منفی آن بر وضعیت افغانستان می‌پردازیم، اینکه چرا تاکنون تلاش کشورهای منطقه و جهان برای پایان درگیری کارساز نبوده است؟
تاثیرات درگیری ایران و اسراییل بر وضعیت افغانستان
ایران کشور هم‌زبان، هم‌فرهنگ و همسایه‌ی که با ولایت‌های هرات، فراه و نیمروز افغانستان هم‌مرز است، در طول تاریخ برای حاکمان و مردم افغانستان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است، این نزدیکی از این سبب بوده که ایران با افغانستان روابط تجاری، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی دارد، به گونه نمونه در یک سال گذشته بین ایران و افغانستان بیش از سه میلیارد دالر داد و ستد صورت گرفته است. تحلیل‌گران معتقدند که ادامه درگیری در این کشور می‌تواند روند داد و ستد میان ایران و کشورهای منطقه به ویژه افغانستان را مختل کند.
نصرالله ستانکزی، استاد پیشین دانشگاه کابل گفت: «درگیری ایران و اسراییل در ابعاد سیاسی، امنیتی، اقتصادی و روانی بر افغانستان و کشورهای منطقه تاثیرات ناگوار و منفی دارد، میلیون‌ها مهاجر افغان در ایران به سر می‌برند و در آنجا مصروف کار اند، اگر درگیری ادامه یابد و اقتصاد این کشور تضعیف شود، مهاجران مجبور اند که آن کشور را ترک کنند.»
مهاجران افغان مقیم ایران نیز با ابراز نگرانی از وضعیت پیش آمده تاکید می‌کنند که در صورت ادامه درگیری‌ها با سرنوشت نامعلومی روبه رو خواهند شد.
وحید محمدی، مهاجر افغان مقیم ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: « حدود دو سال می‌شود که همراه با خانواده هفت نفری به شمول پدر، مادر، برادران و خواهران خود در تهران زندگی می‌کنم. بعد از حملات اسراییل خواب راحت نداریم و شب‌های وحشتناکی را سپری می‌کنیم.»
فرشید یکی دیگر از مهاجران افغان در تهران به خبرگزاری آفاق در مورد شب حمله اسراییل چنین گفت: «صدای انفجار بسیار بلند بود، ساعت حدود سه بجه شب بود که همه در خواب بودیم و این صدا ما و همسایه‌ها را بیدار کرد، همگی وحشت‌زده از خانه بیرون شدیم و بعد معلوم شد که حمله شده است. این وضعیت روح و روان تمامی ما مهاجران افغان در ایران را آسیب زده است.»
برخی آگاهان اقتصادی نیز از پیامدهای ناگوار اقتصادی این درگیری هشدار می‌دهند.
سیر قریشی، آگاه مسایل اقتصادی تصریح کرد: «اقتصاد افغانستان به گونه عمیق با اقتصاد ایران از طریق تجارت، انرژی و حواله‌های مالی درهم تنیده است، ادامه جنگ باعث می‌شود تا فشار بالای پول ملی، زیرساخت‌ها و مهاجران افغان افزایش یابد.»
طاووس فرزاد، آگاه مسایل اقتصادی نیز به این باور است که ادامه درگیری میان ایران و اسراییل بر وضعیت اقتصادی افغانستان و منطقه تاثیر ناگوار وارد می‌کند. او در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق تصریح کرد: «با تاسف که افغانستان یک کشور وارداتی است و در این گونه درگیری‌ها بیشتر از هر کشوری آسیب می‌بیند، نفت و گاز بیشتر از ایران وارد افغانستان می‌شود، اگر راه‌ها مسدود شوند، بهای مواد نفتی و خوراکی در بازارهای افغانستان نیز افزایش می‌یابد.»
تلاش کشورها برای پایان درگیری
پس از حملات اسراییل در بامداد (جمعه، ۲۳ جوزا) شمار زیادی از کشورها این درگیری‌ها را محکوم کردند و خواهان کاهش تنش‌ها شدند، اما با گذشت سه روز از این رویداد تاکنون هیچ نشانه‌ای از پایان جنگ دیده نمی‌شود، هرچند برخی از کشورها تلاش‌ها را برای ختم آن آغاز کرده‌اند.
ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه در یک تماس تلفنی یک ساعته با دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا در پیوند به درگیری ایران و اسراییل صحبت کرده و گفته که این جنگ باید پایان یابد.
وزارت خارجه چین گفته از ایران در دستیابی به راه‌حلی که نگرانی‌های مشروع همه طرف‌ها را از طریق گفت‌وگو و مذاکره برطرف کند، حمایت می‌کند.
خواجه محمد آصف، وزیر دفاع پاکستان نیز گفته که در کنار ایران، به هر شکل ممکن خواهد ایستاد.
امانوئل مکرون، رییس جمهور فرانسه در یک گفت‌وگوی تلفنی با مسعود پزشکیان، رییس جمهور ایران با بیان اینکه کشورش آماده است تا در روند حل مساله هسته‌ای همکاری داشته باشد، تاکید کرد که فرانسه از قصد اسراییل برای حمله به ایران اطلاعی نداشت و مشارکتی نیز در این زمینه نداشته است.
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی نیز در یک گفت‌وگوی تلفنی با مسعود پزشکیان تاکید کرده که جهان اسلام از جمهوری اسلامی ایران حمایت می‌کند.
جیحون بایراموف، وزیر خارجه آذربایجان نیز در یک گفت‌وگوی تلفنی با سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، گفته است که به هیچ کشوری اجازه استفاده از سرزمین‌شان برای حمله به کشور سوم را نخواهند داد. رسانه‌های ترکی گفته اند که باکو از تشدید تنش‌ها در منطقه ابراز نگرانی کرده و خواستار پایان درگیری ایران و اسراییل از راه گفت‌وگو شده است.
در سویی دیگر، قرار است گروه هفت در هفته جاری نشستی برگزار کند، بر اساس گزارش‌ها مساله جنگ اسراییل و ایران، از محورهای اصلی این نشست گفته شده است.
در سویی دیگر، برخی از تحلیل‌گران ارشد مسایل سیاسی معتقدند که جنگ ایران و اسراییل «مدتی» دوام پیدا خواهد کرد.
عمر صمد، سفیر پیشین افغانستان در فرانسه و کانادا به خبرگزاری آفاق گفت: «اسراییل در تلاش است تا تمامی امکانات نظامی ایران را فلج بسازد، ایران نیز کوشش دارد تا آنقدر فشار وارد کند که اسراییل به مذاکره یا توقف حمله مجبور شود، گذشته از این، در این شرایط موقف کشورهای منطقه و جهان حائز اهمیت است و همچنان نیاز دیده می‌شود که همسایگان هردو کشور موقف سیاسی خود را عیان کنند.»
جمع‌بندی
در پایان این‌گونه می‌توان گفت که ادامه جنگ ایران و اسراییل تاثیرات منفی متعددی بر افغانستان دارد، تشدید تنش‌ها می‌تواند باعث اختلال در تجارت شود، مهاجران افغان را سراسیمه سازد و در نهایت ثبات اقتصادی و اجتماعی کشور را تهدید کند.
