۱۵ اگست، روزی که سرنوشت افغانستان تغییر کرد و امارت اسلامی پس از سال‌ها دوباره بر صحنه قدرت ظاهر شد و فصل دیگری در تاریخ این کشور رقم خورد. آن روز سایه نگرانی‌ها و ابهامات بزرگی بر سر آینده کشور سنگینی می‌کرد. بسیاری تصور نمی‌کردند که پس از سال‌ها ناامنی و جنگ، روزی بتوان دوباره آرامش و امنیت را در این سرزمین پهناور دید.
اما امروز، پس از گذشت چهار سال از حاکمیت امارت اسلامی، افغانستان وارد فصل جدیدی شده است؛ فصلی که امنیت سراسری نه فقط یک آرزو، بلکه واقعیتی ملموس و قابل لمس برای میلیون‌ها افغان است.
بازگشت آرامش به بازارها، خیابان‌ها، نشانه‌ای است از امیدی که دوباره در دل‌های مردم زنده شده است. سفرهای امن بین ولایات، کاهش چشمگیر جرایم و تهدیدات، و بازگشت مهاجران به وطن، همه گواهی بر این تحول بزرگ است. این دستاورد تنها یک موفقیت امنیتی نیست، بلکه آغاز فصل تازه‌ای است برای رشد، توسعه و شکوفایی افغانستانی که سال‌ها در چنگال جنگ اسیر بود.
در چهار سال گذشته، یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای امارت اسلامی در عرصه تأمین امنیت داخلی رقم خورده است.
با سقوط نظام پیشین و استقرار مجدد امارت اسلامی، کشور شاهد کاهش چشمگیر ناامنی‌ها، جرایم سازمان‌یافته و حملات مرگبار در سطح ملی بوده است.
عبدالمتین قانع سخنگوی وزارت داخله” یکی از دستاوردهای مهم ما، پیشرفت ۹۱.۹ درصدی کشفیات نیروهای پولیس است. یعنی نسبت به سال گذشته، میزان کشفیات ما به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. این کشفیات باعث شده برخی جرایم که در مرحله وقوع یا حتی برنامه‌ریزی بوده‌اند، قبل از عملی شدن و در همان ابتدا، الحمدلله خنثی شوند.”
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای امارت اسلامی در طی چهار سال گذشته، کاهش چشمگیر کشت و قاچاق مواد مخدر در افغانستان است امارت اسلامی موفق شد با اجرای سیاست‌های قاطع و اقدامات گسترده، سطح کشت و قاچاق مواد مخدر را به طور چشمگیری کاهش دهد. این تغییر بنیادین، افغانستان را از بزرگ‌ترین تولیدکننده تریاک به کشوری در مسیر انحراف و توسعه پایدار سوق داده است.
بر اساس گزارش دفتر مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل متحد، کشت خشخاش در افغانستان نزدیک به ۹۵ درصد کاهش یافته که نتیجه مستقیم ممنوعیت کشت خشخاش توسط امارت اسلامی است. تولید تریاک نیز به کمتر از یک دهم سطح گذشته کاهش یافته است.
عبدالمتین قانع سخنگوی وزارت داخله“ در چند سال اخیر امارات اسلامی افغانستان، هزارها هکتار زمین‌های زراعتی کشت کوکنار را از بین برده شد. صدها کارخانه و تجهیزات تولید و پروسس مواد مخدر نابود گردید. سازمان‌ها و گروه‌هایی که در این زمینه فعالیت داشتند، همگی از بین رفتند. به همین دلیل، در داخل افغانستان شاهد کاهش قابل‌توجه تولید مواد مخدر هستیم. و من می‌توانم بگویم که در حال حاضر مواد مخدر به صفر نزدیک شده است”
با وجود این پیشرفت‌ها، هنوز تهدیدهایی مانند فعالیت‌های پراکنده داعش، نفوذ گروه‌های مسلح از مرزها و جرایم محدود محلی وجود دارد. با این حال امارت اسلامی در جریان این چهار سال، عملیات‌های استخباراتی و نظامی وسیعی را علیه گروه داعش شاخه خراسان راه‌اندازی کرد. در ولایت‌هایی چون ننگرهار، کابل، کنر، بدخشان و فاریاب، ده‌ها مرکز داعش کشف و منهدم گردید. صدها عضو این گروه بازداشت، کشته و یا فراری شده‌اند.
از جمله چهره‌های برجسته‌ای که در این عملیات‌ها کشته شده‌اند، می‌توان به قاری فاتح، مسوول اداری و امنیتی در زون شرقی؛ اعجاز امین آهنگر مشهور به ابوعثمان الکشمیری، مسوول داعش در شبه‌قاره هند؛ قیس لغمانی، طراح چند حمله در کابل؛ سلمان تاجکستانی، بمب‌گذار انتحاری؛ عمر برهان پاکستانی، مسوول گروپ‌های چریکی در کابل؛ عمر حیدر فریدون، معاون والی شاخه خراسان و مسوول زون مرکزی؛ شیخ ابو عمر افریدی، عضو شورای رهبری؛ و عبدالله کابلی، مسوول اداری بخش هجرت شاخه خراسان داعش اشاره کرد. که این عملیات ها و اقدامات باعث تضعیف شدید فعالیت‌های این گروه در سطح کشور شده است.
کشته شدن رهبران کلیدی داعش توسط نیروهای امارت اسلامی
- قاری فاتح
مسوول امنیت و اداری داعش در زون شرقی
- اعجاز امین آهنگر (ابوعثمان الکشمیری)
مسوول گروه داعش در شبه قاره هند
- قیس لغمانی
طراح چندین عملیات در کابل
- سلمان تاجکستانی
بمب‌گذار انتحاری عضو داعش
- عمر برهان پاکستانی
مسئول گروه‌های چریکی داعش در کابل
- عمر حیدر فریدون
معاون والی و مسئول زون مرکزی شاخه خراسان داعش
- شیخ ابو عمر افریدی
عضو شورای رهبری شاخه خراسان داعش
- عبدالله کابلی
مسئول اداری بخش هجرت شاخه خراسان داعش
ذبیح الله مجاهد سخنگوی امارت اسلامی” امکانات داخلی افعانستان کاملا تکمیل است در برابر مبارزه علیه داعش با این حال، باید گفت که داعش یک تهدید منطقه‌ای است. متأسفانه برخی حلقات خارجی از پدیده داعش سوء استفاده می‌کنند و از آن به نفع خود بهره برده‌اند”
در کنار این دستاوردها، افغانستان در نخستین سال‌های حاکمیت امارت اسلامی، شاهد چندین رویداد بزرگ ضدامنیتی نیز بوده است؛ از جمله حمله انتحاری میدان هوایی ؛ حمله انتحاری مسجد جامع فاطمیه شیعیان قندهار؛ حمله انتحاری مسجد اهل تشیع سیدآباد، ولایت کندز؛حمله انتحاری در مسجدی در هرات؛ حمله انتحاری خانقاه مولوی سکندر؛ حمله به خانقاه صوفیان در کابل و حمله انتحاری به آموزشگاه کاج حملاتی بودند که بیشتر آن‌ها توسط شاخه خراسان گروه داعش طراحی و اجرا شد.
بزرگ‌ترین حملات ضدامنیتی در چهار سال حاکمیت امارت اسلامی
- حمله انتحاری میدان هوایی کابل – ۴ سنبله ۱۴۰۰
- تعداد جان‌باختگان: ۱۸۰ نفر از جمله ۱۳ سرباز آمریکایی
- تعداد زخمی‌ها: بیش از ۱۵۰ نفر
- مسوولیت: شاخه داعش خراسان
- حمله انتحاری مسجد جامع فاطمیه شیعیان قندهار – ۲۴ میزان ۱۴۰۰
- تعداد جان‌باختگان: حداقل ۴۰ نفر
- تعداد زخمی‌ها: ده‌ها نفر
- مسوولیت: شاخه داعش خراسان
- حمله انتحاری مسجد اهل تشیع سیدآباد، ولایت کندز – ۱۶ میزان ۱۴۰۰
- تعداد جان‌باختگان: بیش از ۷۰ نفر
- تعداد زخمی‌ها: ۱۴۳ نفر
- مسوولیت: اعلام نشده
- انتحاری در مسجدی در هرات – ۱۱ سنبله ۱۴۰۱
- تعداد جان‌باختگان: ۱۸ نفر از جمله مجیب‌الرحمن انصاری،
- تعداد زخمی‌ها: ۲۳ نفر
- مسوولیت: اعلام نشده
- حمله انتحاری خانقاه مولوی سکندر – ۲ ثور ۱۴۰۱
- تعداد جان‌باختگان: ۳۳ نفر به‌شمول کودکان
- تعداد زخمی‌ها: ۴۳ نفر
- مسوولیت: اعلام نشده
- حمله به خانقاه صوفیان در کابل – ۹ ثور ۱۴۰۱
- تعداد جان‌باختگان: بیش از ۵۰ نفر
- تعداد زخمی‌ها: بیش از ده‌ها نفر
- مسوولیت: اعلام نشده
- حمله انتحاری به آموزشگاه کاج – ۹ میزان ۱۴۰۱
- تعداد جان‌باختگان: بیش از ۵۰ دانش‌آموز
- تعداد زخمی‌ها: بیش از ۱۰۰ نفر
- مسوولیت: شاخه داعش خراسان
در کنار مراکز عمومی، شماری از نهادهای دیپلماتیک و اهداف خارجی نیز در این سال‌ها هدف حملات مرگبار قرار گرفتند؛ از جمله سفارت روسیه، سفارت پاکستان، هتل محل اقامت شهروندان چینی و نزدیکی درب ورودی وزارت خارجه کشور. همچنین، تیراندازی بر گردش‌گران خارجی در بامیان یکی دیگر از رویدادهای ضدامنیتی بود که مسوولیت برخی از این حمله‌ها را گروه داعش پذیرفت.
حملات داعش
- سفارت روسیه در کابل، در تاریخ ۱۴ سنبله ۱۴۰۱ هدف حمله انتحاری .
- سفارت پاکستان، در ۱۱ قوس ۱۴۰۱ آماج حمله مسلحانه واقع شد.
- هتل محل اقامت شهروندان چینی در کابل، در ۲۱ قوس ۱۴۰۱ هدف حمله قرار گرفت.
- وزارت امور خارجه افغانستان، در دو نوبت؛ نخست در ۲۱ جدی ۱۴۰۱ و بار دیگر در ۷ حمل ۱۴۰۲ هدف حملات انتحاری قرار گرفت.
- تیراندازی بر گردش‌گران خارجی در بامیان، در ۲۹ ثور ۱۴۰۳، یکی از رویدادهای ضدامنیتی جنجالی سال‌های اخیر بود
عزیز معارج دیپلومات پیشین” طبعاً هرگاه تغییراتی در نظام رخ دهد، ممکن است نظام دچار سقوط یا بحران شود. در چنین شرایطی، کودتا رخ می‌دهد، افراد غیرمسئول وارد می‌شوند و نابلدی نیز وجود خواهد داشت”
در کنار حملات علیه غیرنظامیان و نهادهای عمومی، برخی مقام‌های کلیدی امارت اسلامی نیز در سال‌های اخیر هدف حملات مرگبار قرار گرفته‌اند؛ چهره‌هایی چون عبدالحق ابوعمر، محمد داوود مزمل ، مولوی نثار احمد احمدی، مولوی صفی‌الله صمیم و خلیل‌الرحمان حقانی که در حملاتی مرموز و برنامه‌ریزی‌شده جان باختند.
افراد کلیدی امارت اسلامی که در حملات داعش جان باختند
- عبدالحق ابوعمر
- فرمانده امارت اسلامی در بدخشان
- ۶ جدی ۱۴۰۱
- حمله هدفمند (انتحاری)
- محمد داوود مزمل
- والی بلخ
- ۱۸ حوت ۱۴۰۱
- انفجار داخل دفتر
- مولوی نثار احمد احمدی
- سرپرست و معاون والی بدخشان
- ۱۶ جوزا ۱۴۰۲
- حمله انتحاری
- مولوی صفی‌الله صمیم
- فرمانده پیشین امنیه بغلان
- ۱۸ جوزا ۱۴۰۲
- حمله انفجاری
- خلیل‌الرحمان حقانی
- سرپرست وزارت مهاجران و عودت کنندگان
- ۲۱ قوس ۱۴۰۲
- حمله انتحاری
با وجود تأکیدهای امارت اسلامی بر مبارزه با داعش و تضمین عدم تهدید کشورهای دیگر از خاک افغانستان، نگرانی‌های بین‌المللی همچنان باقی است. اگرچه طی این سال‌ها تهدید مستقیمی از افغانستان صورت نگرفته، اما کشورها و سازمان‌هایی چون شورای امنیت سازمان ملل، پیمان امنیت جمعی، آمریکا، روسیه، پاکستان، تاجیکستان، ازبیکستان، قزاقستان و ایران بارها درباره فعالیت برخی گروه‌ها ابراز نگرانی کرده‌اند.
در این مدت، شورای امنیت چندین نشست ویژه درباره افغانستان برگزار و گزارش‌های سه‌ماهه دبیرکل سازمان ملل درباره اوضاع امنیتی و سیاسی کشور نیز بر ضرورت حفظ ثبات و مقابله با تهدیدات تاکید کرده است.
شهباز شریف نخست وزیر پاکستان ۶ ثور ۱۴۰۴«ما پیام قاطع و روشنی به حکومت سرپرست افغانستان ارسال کرده‌ایم که هرچند خواهان همسایگی مسالمت‌آمیز با کابل هستیم، اما تا زمانی که خاک افغانستان برای حملات هراس افگنی علیه پاکستان توسط گروه‌های افراطی مورد استفاده قرار گیرد، این امر ممکن نخواهد بود»
جاناتان شریر نماینده امریکا برای شورای اقتصادی ملل متحد ۱۷ سرطان ۱۴۰۴«در حوزه‌های مبارزه با هراس افگنی، مقابله با مواد مخدر و امنیت منطقه‌ای، منافع مشترک ما ایجاب می‌کند که افغانستان هرگز بار دیگر به پناهگاه هراس افگنان تبدیل نشود و به‌جای آن، به عامل ثبات و همکاری منطقه‌ای تبدیل گردد.»
در سوی دیگر، در سال های نخست روی کار آمدن دوباره امارت اسلامی بربنیاد ادعای کاخ سفید، رهبر القاعده در یکی از محل‌های دیپلومات‌نشین شهر کابل از سوی هواپیمای بی‌سرنشین امریکا مورد هدف قرار گرفت.
جو بایدن رییس‌جمهور وقت امریکا در یازدهم اسد ۱۴۰۱ خورشیدی و یک روز پس از این حمله اعلام کرد که ایمن الظواهری در کابل کشته شد.
جوبایدن رییس جمهور پیشین آمریکا ۱۱ سرطان ۱۴۰۱
جو بایدن در این باره گفت: «به روز شنبه و بنا بر دستور من، ایالات متحده یک حمله هوایی موفق را در کابل انجام داد که منجر به کشته شدن ایمن الظواهری رهبر القاعده شد».
در واکنش به این، محمد یعقوب مجاهد سرپرست وزارت دفاع در یک نشست خبری از گشت‌وگذار هواپیماهای بی‌سرنشین امریکا در فضای افغانستان انتقاد کرد. به گفته‌ی محمد یعقوب مجاهد، این هواپیماها از طریق پاکستان وارد فضای افغانستان می‌شوند.
محمد یعقوب مجاهد سرپرست وزارت دفاع ۶ سنبله ۱۴۰۱
سرپرست وزارت دفاع گفت: «براساس معلومات من آن‌ها از پاکستان وارد افغانستان می شوند و از حریم هوایی پاکستان استفاده می کنند و ما از حکومت پاکستان میخواهیم که نگذارد از حریم هوایی و خاک اش علیه ما استفاده شود».
تنش‌های مرزی در سال های نخست روی کار آمدن دوباره امارت اسلامی از مسایل دیگر امنیتی بودند که در سال های نخست رخ دادند. نیروهای امارت اسلامی با نیروهای پاکستانی در بخش‌هایی از تورخم، دندپتان و چمن بارها به درگیری پرداختند که در این درگیری‌ها چندین تن از نیروهای دو طرف کشته یا زخمی شدند.
نیروهای امارت اسلامی درسال های نخست، دو بار با ایران، یک بار با ازبیکستان و هشت بار با پاکستان درگیر شدند.
علاوه بر درگیری‌های زمینی، در ۲۸ حوت ۱۴۰۲ حملات هوایی پاکستان به مناطق پکتیکا و خوست صورت گرفت که دست‌کم هشت تن از جمله زنان و کودکان کشته و زخمی شدند. این حملات، شدت و پیچیدگی تنش‌های مرزی را افزایش داد.
فصیح الدین فطرت لوی درستیز قوای مسلح امارت اسلامی “ مرزها و خاک ما سرزمین ماست. ما باید در این مناطق دیوارها و استحکامات برای محافظت بسازیم و آن‌ها را نگهداری کنیم. اگر طرف مقابل بخواهد تجاوز کند، تلاش ما همیشه برای حل مسالمت‌آمیز خواهد بود. اما اگر طرف مقابل با زور و قلدری عمل کند، ما نیز مجبور خواهیم شد از قدرت و زور برای دفاع استفاده کنیم.”
امارت اسلامی در چهار سال حاکمیت اش ، شاهد شکل‌گیری نوعی دیپلماسی نظامی نیز بود سرپرست وزارت دفاع، سرپرست وزارت داخله و رییس عمومی استخبارات، با استفاده از معافیت‌های سفر، به کشورهای قطر، امارات متحده عربی و عربستان سعودی سفر کرده و با مقامات ارشد این کشورها دیدار و گفت‌وگو کردند.
هم‌زمان، کابل نیز میزبان مقام‌های بلندپایه امنیتی از جمله رییس استخبارات ازبکستان و وزیر داخله پاکستان بود. محور اصلی این دیدارها مسایل امنیتی و همکاری‌های منطقه‌ای عنوان شده که بیانگر تلاش امارت اسلامی برای تقویت روابط نظامی در سطح منطقه است.
سفر سرپرستان وزارت های دفاع و داخله به بیرون از کشور
سال ۱۴۰۱
- محمد یعقوب مجاهد — ۱۵ سرطان ۱۴۰۱ به قطر رفت
- محمد یعقوب مجاهد — ۱۲ قوس ۱۴۰۱ به امارات متحده عربی رفت
سال ۱۴۰۲
- محمد یعقوب مجاهد — ۱۴ حوت ۱۴۰۲ به قطر رفت
سال ۱۴۰۳
- سراج‌الدین حقانی — ۱۶ جوزا ۱۴۰۳ به امارات متحده عربی رفت
- سراج‌الدین حقانی — ۲ دلو ۱۴۰۳ به امارات متحده عربی رفت
واحد فقیری آگاه روابط بین الملل” سفرهای متعددی از سوی مقامات امارت اسلامی به کشورهای خارجی انجام شده و همچنین مقامات کشورهای همسایه و دیگر کشورها نیز به افغانستان آمدند و با یکدیگر دیدار و ملاقات کردند.”
در این چهار سال، موضوع پایگاه هوایی بگرام یکی از موارد حساس و بحث‌برانگیز در روابط خارجی افغانستان بوده است. این پایگاه که زمانی مرکز اصلی حضور نظامی امریکا در منطقه بود، پس از خروج نیروهای خارجی به کنترل امارت اسلامی درآمد. اما در ادامه، ادعاهایی از سوی رییس‌جمهور امریکا مبنی بر حضور چین در این پایگاه مطرح شد؛ ادعاهایی که امارت اسلامی قاطعانه آن را رد کرده و تأکید کرده است که هیچ کشور خارجی حق حضور نظامی در خاک افغانستان را ندارد.
دانلود ترامپ رییس جمهور امریکا ۸ حوت ۱۴۰۳
“پایگاه هوایی بگرام یکی از بزرگ‌ترین پایگاه‌های هوایی جهان است که دارای بزرگ‌ترین باندهای فرود می‌باشد. اهمیت آن در این است که از جایی که چین موشک‌های هسته‌ای خود را تولید می‌کند، دقیقاً یک ساعت فاصله دارد”
امیر خان متقی سرپرست وزارت خارجه ۲۹ سرطان ۱۴۰۴” دونالد ترامپ دوباره گفته است که در پایگاه هوایی بگرام نیروهای خارجی دیگری حضور دارند. ما به او یادآوری می‌کنیم که باید افغانستان و مردم آن را درک کند و مهم‌تر از همه، باید امارت اسلامی را نیز درک کند. امارت اسلامی با نیروهای خارجی همکاری و تعامل دارد و حضور آن‌ها را می‌پذیرد. پس از ۲۰ سال که قربانی دادیم و هزاران شهید داشتیم، این چه معنایی دارد؟”
دستاوردهای امنیتی امارت اسلامی در چهار سال گذشته نه‌تنها موجب بازگشت ثبات به افغانستان شده، بلکه زمینه را برای رشد اقتصادی، بازسازی و افزایش اعتماد ملی فراهم کرده است. ادامه این مسیر، نیازمند همکاری بیشتر مردم، نهادهای امنیتی و تعامل سازنده با همسایگان و منطقه خواهد بود، آینده امنیت افغانستان همچنان با پرسش‌هایی همراه است. امارت اسلامی بر تداوم ثبات و کنترول سراسری تأکید دارد، اما این‌که آیا این وضعیت پایدار خواهد ماند یا با چالش‌های تازه روبه‌رو می‌شود، موضوعی‌ست که تنها در سایه زمان، عملکرد حکومت و تحولات داخلی و خارجی روشن خواهد شد.