خبرگزاری آفاق؛ کابل: وزارت دفاع امارت اسلامی افغانستان به روز (سه‌شنبه، ۳۱ سرطان، ۱۴۰۴) از موفقیت چشم‌گیر منسوبین قول اردوی ۲۱۵ عزم در کشف و ضبط ۷۳۰ کیلوگرام مواد مخدر خبر داد. دفتر مطبوعاتی این وزارت افزوده که این محموله زمانی شناسایی و ضبط شد که از «کشور همسایه» به افغانستان قاچاق می‌شد. وزارت دفاع هرچند از هیچ کشوری نام نبرده است، اما تجربه نشان داده که به‌گونه معمول قاچاق‌بران از سوی پاکستان به افغانستان میایند.
آگاهان مسایل سیاسی نیز معتقدند که این عملیات بخشی از تلاش‌های مستمر امارت اسلامی در حدود چهار سال گذشته برای مبارزه با کشت، قاچاق و استفاده از مواد مخدر است. آنان تاکید می‌کنند که این رویکرد عزم راسخ این حاکمیت را در مبارزه با قاچاق مواد مخدر نشان می‌دهد، طوری که شیخ هبت‌الله آخندزاده، رهبر امارت اسلامی در (چهاردهم حمل،۱۴۰۱) با صدور فرمانی، کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر را در سراسر کشور ممنوع اعلام کرد. هم‌زمان با این، گزارش‌های سازمان ملل نیز بیانگر آنست که اعمال این سیاست‌ها به کاهش ۹۵ درصدی کشت خشخاش در افغانستان منجر شده است.
حال پرسش این است که چرا پاکستان با حمایت از قاچاق‌بران و فرستادن آنان به افغانستان به دنبال آنست که امارت اسلامی را بدنام سازد؟
تلاش پاکستان برای بدنام‌سازی افغانستان در تولید و قاچاق مواد مخدر
کارشناسان ارشد مبارزه با مواد مخدر معتقدند که پاکستان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود به عنوان یک مسیر کلیدی ترانزیت مواد مخدر در منطقه، به ویژه در مسیر جنوبی که مواد مخدر از آسیای جنوبی به بازارهای جهانی منتقل می‌کند، شناخته می‌شود. بر اساس گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۲۵ میلادی، بیش از ۷۰ درصد مواد افیونی قاچاق‌شده از منطقه از طریق پاکستان منتقل می‌شوند. در کنار این، افزایش تولید و قاچاق متامفتامین در منطقه، به ویژه از طریق خاک پاکستان، در گزارش‌های سازمان ملل (۲۰۲۳) برجسته شده است که نشان‌دهنده ضبط ۲۹.۷ تُن متامفتامین در سال ۲۰۲۱ در مقایسه با ۲.۵ تُن در سال ۲۰۱۷ است. به همین دلیل برخی حلقات در پاکستان با اتهام‌زنی به افغانستان به عنوان منشأ اصلی تولید و قاچاق مواد مخدر، تلاش دارند توجه جامعه جهانی را از نقش اسلام‌آباد در این پدیده منحرف کنند.
احمدخان اندر، آگاه مسایل سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت که پاکستان با کشاندن پای افغانستان در مساله مواد مخدر اهداف زیادی دارد. او تصریح کرد: «پاکستان با اتهام‌زنی علیه افغانستان می‌خواهد نظارت بین‌المللی بر فعالیت‌های قاچاق مواد مخدر در خاک خود را کاهش بدهد، دستاوردهای امارت اسلامی که حتا منجر به نزدیک به صفر شدن کشت خشخاش شده را نیز کم‌رنگ جلوه دهد.»
اما، پاکستان با چه ابزار و ترفندهای این کار را می‌کند؟
روش‌های پاکستان برای دخیل‌ساختن افغانستان
شواهد بیانگر آنست که پاکستان از چندین روش برای نسبت دادن قاچاق مواد مخدر به افغانستان استفاده می‌کند.
برخی رسانه‌های پاکستانی و مقام‌های این کشور، بدون ارایه شواهد معتبر، افغانستان را به عنوان مرکز کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر معرفی می‌کنند. این تبلیغات اغلب با برجسته‌سازی گزارش‌های قدیمی یا اطلاعات نادرست انجام می‌شود.
در سویی دیگر، یکی از انگیزه‌های دیگر پاکستان اینست که با شریک کردن اطلاعات نادرست به سازمان‌های بین‌المللی می‌خواهد که افغانستان را مسوول مشکلات منطقه‌ای معرفی کند.
در عین حال، گزارش‌های نیز وجود دارند که برخی حلقات در پاکستان به گونه غیرمستقیم از شبکه‌های قاچاق حمایت می‌کنند تا مواد مخدر را از طریق افغانستان منتقل کرده و امارت اسلامی را مقصر جلوه دهند.
با توجه به آنچه گفته شد، اتهامات پاکستان با واقعیت‌های میدانی در افغانستان هم‌خوانی ندارد.
شواهد کاهش کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان
داده‌های نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل نشان می‌دهند که پس از صدور فرمان ممنوعیت کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان، نشان می‌دهد که کشت خشخاش از ۲۳۳ هزار هکتار در سال ۲۰۲۲ به ۱۰ هزار ۸۰۰ هکتار در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است که این آمار ۹۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
در عین حال، تولید اوپیوم یا تریاک از ۶ هزار و ۲۰۰ متریک تُن در سال ۲۰۲۲ به ۳۳۳ متریک تُن در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است.
وزارت امور داخله می‌گوید نیروهای پولیس مبارزه با مواد مخدر این وزارت در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ نیز با این پدیده با قاطعیت و جدید گام برداشته اند و همچنان در آینده در امر مقابله با مواد مخدر جدی خواهند بود.
در تازه‌ترین مورد هم، عملیات‌های امنیتی مانند کشف ۷۳۰ کیلوگرام مواد مخدر توسط قول اردوی ۲۱۵ عزم، نشان‌دهنده تقویت نظارت و اقدامات عملیاتی علیه قاچاق است.
کارشناسان حوزه سیاست نیز معتقدند که روند کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان سیر نزولی را سپری می‌کند.
عزیز ستانکزی، آگاه مسایل سیاسی گفت: «تلاش‌های امارت اسلامی در پیشگری از کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر قابل‌توجه و قناعت‌بخش است، اما برخی کشورهای همسایه، از جمله پاکستان با ابراز نگرانی‌های غیرواقعی درباره مواد مخدر در افغانستان، به دنبال بهره‌برداری سیاسی از این موضوع اند تا فشارهای دیپلماتیک بر حکومت سرپرست افغانستان وارد کنند، این کشورها از موضوع مواد مخدر به عنوان ابزاری برای پیشبرد خواسته‌های سیاسی خود استفاده می‌کنند.»
حالا پرسش این است که پس از این اتهام‌زنی‌ها، چه چیزی در انتظار پاکستان است؟
پیامدها و چالش‌ها
کارشناسان مبارزه با مواد مخدر در افغانستان به این عقیده اند که تلاش‌های پاکستان برای دخیل‌ساختن پای افغانستان در قاچاق مواد مخدر پیامدهای متعددی دارد. اتهامات نادرست مانع از ایجاد همکاری‌های موثر میان افغانستان و پاکستان و همچنان ایران در چارچوب‌هایی مانند «ابتکار سه‌جانبه» می‌شود و این اتهامات می‌تواند حمایت بین‌المللی از برنامه‌های توسعه جایگزین در افغانستان (مانند کشت زعفران به جای خشخاش) را کاهش دهد. در عین حال، این رویکرد روابط دوجانبه میان دو کشور را متشنج کرده و به بی‌اعتمادی منطقه‌ای نیز دامن می‌زند.
جمع‌بندی
در پایان این‌گونه می‌توان گفت که عملیات‌های امارت اسلامی و داده‌های سازمان ملل بیانگر آنست که روند کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان سیر نزولی خود را می‌پیماید. در عین حال، صدور فرمان ممنوعیت کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر توسط رهبر امارت اسلامی و همچنان نظارت‌های جدی امنیتی از سوی نهادهای ذیربط، این پدیده را به صفر نزدیک کرده است. پاکستان با اتهام‌زنی‌های مستمر در تلاش است تا افغانستان را به عنوان مرکز قاچاق مواد مخدر معرفی کند، در حالی که گزارش‌های ملل متحد نقش کلیدی پاکستان را در ترانزیت مواد مخدر، به ویژه متامفتامین تایید می‌کند. واپسین حرف هم اینکه اتهامات بی‌اساس پاکستان نه‌تنها با واقعیت‌های میدانی و گزارش‌های بین‌المللی هم‌خوانی ندارد، بلکه می‌تواند پیامدهای منفی برای این کشور نیز به همراه داشته باشد.
