تنش‌های میان پاکستان و امارت اسلامی بار دیگر با موقف‌گیری تازه و اتهام‌های تکراری سخنگوی وزارت خارجه پاکستان، به موضوع بحث‌برانگیزی در رسانه‌های افغانستان و جهان مبدل شده‌است. شفقت علی خان یک‌بار دیگر در حالی امارت اسلامی را به حمایت از تی‌تی‌پی متهم کرد که هیچ شواهد و اسناد مستندی نیز در این زمینه همگانی نشده‌است، امارت اسلامی هم بر موقف گذشته‌ی خود تکیه زده‌است. چرا پاکستان همواره اتهام وارد می‌کند؟ پشت این اتهامات، آیا پاکستان به دنبال توجیه اقدامات نظامی، فشار دیپلماتیک بر کابل یا انحراف توجه از چالش‌های داخلی خود است؟ در این یادداشت در کنار این موارد، به مسایلی می‌پردازیم که این مناقشه نه‌تنها روابط دو همسایه را تیره کرده، بلکه پرسش‌هایی جدی درباره راه‌حل‌های پایدار برای امنیت منطقه‌ای را نیز بوجود آورده‌است.
ادامه اتهام‌زنی‌های پاکستان
پاکستان در حدود چهارسال گذشته، بارها از وجود پناه‌گاه‌های شبه‌نظامی در خاک افغانستان ابراز نگرانی کرده و مدعی شده که تی‌تی‌پی از افغانستان برای هدف قرار دادن نیروهای امنیتی این کشور استفاده می‌کنند؛ به دنبال این اتهام‌زنی‌ها، شفقت علی خان، سخنگوی وزارت خارجه پاکستان، بار دیگر ادعا کرد که تی‌تی‌پی همچنان در افغانستان حضور دارد و این تهدید جدی برای پاکستان است، آقای خان افزوده که «شواهد روشنی» از آنچه در حال رخ دادن است را نیز به طرف افغانی ارایه کرده‌است. با این حال، اما تاکنون هیچ شواهد مستند و علنی‌ای که به‌گونه قاطع حضور تی‌تی‌پی را در افغانستان تایید کند، از سوی پاکستان همگانی نشده‌است که حداقل در اختیار رسانه‌ها و یا نهادهای بین‌المللی قرار گرفته باشد.
این ادعا در حالی مطرح شده که به تازه‌گی نیروهای تی‌تی‌پی و شبه‌نظامیان بلوچ حملات متعددی علیه نظامیان پاکستانی انجام داده‌اند، طوری که هفته گذشته، در یک حمله انتحاری وزیرستان شمالی، حدود ۱۳ سرباز پاکستانی کشته شدند.
کامران امان، آگاه مسایل نظامی در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «پاکستان تا فعلن هیچ شواهد معتبری برای اثبات حضور تی‌تی‌پی در افغانستان ارایه نکرده، اگر واقعن شواهدی در اختیار دارند باید آنرا با امارت اسلامی یا جامعه بین‌المللی به اشتراک بگذارند، در صورتی که چنین نکنند، این نشان دهنده انگیزه‌های سیاسی پشت این اتهام است.»
اما پاسخ امارت اسلامی در پیوند به این ادعاهای پاکستانی‌ها چیست؟
رد اتهام پاکستان
امارت اسلامی بارها ادعای پاکستان مبنی بر وجود پناه‌گاه تی‌تی‌پی در افغانستان را به‌گونه قاطعانه رد کرده و گفته که خاک افغانستان علیه هیچ کشوری، به شمول پاکستان استفاده نمی‌شود، چیزی که شماری از کارشناسان نیز معتقدند که در حدود چهارسال گذشته از اینکه خاک افغانستان برضد کشورهای منطقه و جهان استفاده شود، هیچ نمونه‌ی وجود ندارد. آگاهان همچنان تاکید می‌کنند که پاکستان کشوری است که خود به حمایت از هراس‌افگنان متهم است.
سخنگویان امارت اسلامی، از جمله ذبیح‌الله مجاهد بارها تاکید کرده که ناامنی‌های پاکستان هیچ ربطی به افغانستان ندارد و حتا اسلام‌آباد برای داعش در خاکش پناه‌گاه ایجاد کرده و نیروهای این گروه را پس از آموزش به افغانستان فرستاده است.
جنرال صادق شینواری، آگاه مسایل نظامی به خبرگزاری آفاق گفت: «اتهامات پاکستانی‌ها بهانه‌جویی است برای مداخله در امور داخلی افغانستان، پاکستان بجای اتهام‌زنی باید مشکلات داخلی خود را حل کند.»
همان‌گونه که آقای شینواری نیز اشاره کرد، حال نگرانی‌ها از این است که پاکستان با بهانه‌جویی به دنبال چیست؟
چرا پاکستان، امارت اسلامی را به پشتی‌بانی از تی‌تی‌پی متهم می‌کند؟
پاکستان کشوریست که از سال‌های متمادی به حمایت از تروریزم متهم بوده و در این اواخر خود با چالش‌های جدی و کمرشکن امنیتی روبه شده‌است، بد امنی و انفجارهای نیرومند گروه‌های مخالف نظام، به ویژه تی‌تی‌پی در شهرهای این کشور، باعث شده تا مردمش علیه ناکامی‌های امنیتی حکومت انگشت انتقاد بلند کنند، همین فشار عمومی، حکومت و ارتش پاکستان را وادار کرده تا برای پنهان‌کردن ضعف‌های استخباراتی و امنیتی چاره‌ای جستجو کنند. حالا پاکستان با برجسته‌کردن نقش امارت اسلامی در پشتی‌بانی از تی‌تی‌پی، سعی دارد توجه افکار عامه را از چالش‌های داخلی، مانند ناکامی در مقابله با تی‌تی‌پی، مشکلات اقتصادی و بی‌ثباتی سیاسی، منحرف کند؛ حکومت و ارتش پاکستان با متهم‌کردن افغانستان، در تلاش اند تا مسوولیت ناکارآمدی خود در مهار تی‌تی‌پی را به گردن یک عامل خارجی بیندازند و از فشارهای داخلی بکاهند.
در عین حال، پاکستان از این اتهامات برای جلب حمایت بین‌المللی، به ویژه از کشورهای غربی و سازمان ملل استفاده می‌کند تا حاکمیت فعلی افغانستان را زیر فشار قرار دهد و با نشان دادن امارت اسلامی به عنوان حامی گروه‌های تروریستی، خود را به حیث متحد کلیدی در مبارزه با تروریزم معرفی کند، این موضوع همچنان به پاکستان کمک می‌کند تا در رقابت‌های منطقه‌ای به ویژه با هند که متهم به حمایت مالی از تی‌تی‌پی است، دست بالا داشته باشد.
احمدخان اندر، آگاه مسایل نظامی در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «پاکستان با اتهامات میان‌خالی به دنبال تضعیف نفوذ امارت اسلامی در منطقه و محدود کردن استقلال حکومت سرپرست افغانستان است، پاکستان همیشه آرزو دارد هر حکومتی که در افغانستان بر سر اقتدار میاید باید از دستورات اسلام‌آباد پیروی کند که فعلن دیده می‌شود که چنین نیست به این دلیل است که پاکستان از تی‌تی‌پی به حیث آله فشار استفاده می‌کند تا به هدف خود برسد.» همان‌گونه که آقای اندر اشاره کرد، اسلام‌آباد همواره در تقلا بوده تا بر تمامی جغرافیای افغانستان دست باز داشته باشد و هرآنچه که خواست انجام دهد، حالا همین «اتهام حمایت امارت اسلامی از تی‌تی‌پی» بهانه‌ای شده برای پاکستان که حتا در خاک افغانستان عملیات انجام دهد و آنرا به عنوان دفاع مشروع توجیه کند، طوری که دیدیم در ولایت‌های خوست و کنر در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ حملات هوایی انجام شد، حملاتی که به ادعای پاکستان «برای هدف قرار دادن مخفی‌گاه‌های تی‌تی‌پی» انجام شده بود.
تاثیرات اتهام‌های پاکستان بر روابط دیپلماتیک
پس از به قدرت رسیدن دوباره امارت اسلامی بر افغانستان، پاکستان هرازگاهی حکومت سرپرست را به پشتی‌بانی از تی‌تی‌پی متهم کرده است، چیزی که کماکان این موضوع به تنش‌های مداوم میان دو کشور دامن زده و روابط آنان را نیز در این اواخر پیچیده کرده است. به تازه‌گی محمد اسحاق دار، معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه پاکستان در یک سخنرانی در کوالالامپور اعلام کرد که از زمان به قدرت رسیدن دوباره امارت اسلامی در افغانستان، روابط رسمی دیپلماتیک میان دو کشور به گونه عملی قطع شده و هیچ تعامل رسمی در سطح دولت‌ها وجود نداشته است. در این سخنرانی آقای «دار» از آخرین سفر خود به کابل به عنوان گامی جدی برای بازسازی اعتماد و آغاز گفت‌وگو با امارت اسلامی نیز یاد کرده و گفته است: «برای یک روز در افغانستان بودم و به‌گونه مستقیم با مقام‌های امارت اسلامی بحث کردم، این سفر بخشی از تلاش‌های ما برای ازسرگیری روابط و کاهش تنش بود.»
در کنار روابط دیپلماتیک حتا اسلام‌آباد به اقدامات نظامی، مانند حملات هوایی در خاک افغانستان نیز دست زده است. عملی که با محکومیت‌های مردم افغانستان و جامعه جهانی هم روبه رو شده است.
در شرایط فعلی تصمیم عاقلانه این است که امارت اسلامی بجای پرداختن به تی‌تی‌پی که تاکنون هیچ تهدیدی علیه افغانستان نبوده به داعش توجه کند که این گروه هم تهدید ملی است و هم جهانی.
تمرکز امارت اسلامی بر مبارزه علیه داعش
کارشناسان حوزه سیاست به این عقیده اند که در شرایط فعلی اولویت امنیتی امارت اسلامی افغانستان مقابله با گروه‌هایی مانند داعش شاخه خراسان است که تهدیدی مستقیم برای حاکمیت فعلی و مردم افغانستان است. آنان تاکید می‌کنند که نهادهای امنیتی فعلی در افغانستان منابع محدودی دارند و نمی‌توانند که به‌گونه هم‌زمان هم در برابر داعش عملیات کنند و هم علیه تی‌تی‌پی اقدامی نظامی داشته باشند، به ویژه زمانی که تی‌تی‌پی علیه افغانستان و مردم آن فعالیت نمی‌کند. در کنار این، اقدامات امارت اسلامی علیه داعش می‌تواند نشانه‌ای از تعهد کابل به مبارزه با تروریزم برجسته شود.
محمد نبی محمدی، فعال سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «اقدامات امارت اسلامی علیه داعش بیانگر جدی بودن حکومت سرپرست در برقراری امنیت و ثبات در افغانستان است، نیروهای امنیتی نه‌تنها که مخفی‌گاه‌های داعش را هدف قرار داده، بلکه شبکه‌های مالی و لجستیکی این گروه را نیز مختل کرده است.»
جمع‌بندی
در پایان این‌گونه می‌توان گفت که امارت اسلامی همواره اطمینان داده که از تی‌تی‌پی حمایت نمی‌کند و اجازه نمی‌دهد که خاک افغانستان بر ضد کشورهای دیگر، از جمله پاکستان استفاده شود، اقدامات امارت اسلامی علیه داعش مانند عملیات‌های هدف‌مند در ولایت‌های کابل، ننگرهار و بلخ، نشانه‌ای از تعهد کابل به مبارزه با تروریزم و حفظ امنیت منطقه‌ای است. حرف دیگر اینکه اتهامات پاکستان مبنی بر حمایت امارت اسلامی از تی‌تی‌پی تا این‌جای کار فاقد شواهد مستند است و بیشتر به عنوان بهانه‌ای برای فشار سیاسی و توجیه حملات نظامی بر افغانستان مطرح می‌شود. آگاهان مسایل سیاسی نیز پیشنهاد می‌کنند که برای کاهش تنش‌ها، پاکستان باید از طریق دیپلماسی و ارایه شواهد شفاف با امارت اسلامی همکاری کند، نه اینکه با اقدامات نظامی روابط دوجابنه را تضعیف نماید. و حرف واپسین این که پاکستان بجای اتهام‌زنی‌های بی‌اساس باید به چالش‌های امنیتی داخلی خود، از جمله ناکارآمدی در تامین امنیت کشورش بپردازد.
