در آستانه برگزاری دور ششم مذاکرات ایران و ایالات متحده و با توجه به افزایش تحرکات نظامی و هشدارهای امنیتی، به نظر میرسد که اوضاع در خاورمیانه در حال پیچیدهترشدن است، تحرکات اخیر بیانگر آنست که خاورمیانه ممکن شاهد افزایش بیثباتی باشد، اختلافهای اساسی و اصولی میان امریکا و ایران همچنان پابرجاست که مهمترین مساله مورد اختلاف، موضوع غنیسازی و حق ایران برای انجام آن است که تاهنوز به نتیجهی مطلوب منجر نشده است. در این یادداشت به آخرین تحولات و تنشهای احتمالی در خاورمیانه میپردازیم.
احتمال حمله اسراییل بر ایران
بر اساس گزارش رسانهها، ارتش اسراییل در روزهای اخیر در بالاترین سطح آمادهباش برای رویارویی احتمالی با ایران قرار گرفته است. شبکه «سیبیاس» امریکایی گزارش داده که مقامهای ایالات متحده گفته اند که اسراییل به گونه کامل آماده حمله بر ایران است.
کارشناسان حوزه سیاست به این باور اند که یکی از اصلیترین نگرانیهای اسراییل و امریکا، پیشرفت برنامه هستهای ایران است که این نگرانی حتا میتواند به حملات و درگیری منجر شود.
سید جواد سجادی، استاد دانشگاه در گفتوگو با خبرگزاری آفاق گفت: «اوضاع در خاورمیانه بسیار حساس و غیرقابل پیشبینی است، این غیرپیشبینی بودن از سخنان متعارض و متضاد دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا ناشی میشود، اسراییل نگران است که مبادا میان ایران و امریکا توافق صورت بگیرد که در آنصورت هیچگاه نمیتواند به ایران آسیب بزند به همین علت است که اسراییل به دنبال تنش است.»
آمادگی ایران برای دفاع مشروع
امیر عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع ایران، روز (چهارشنبه، ۲۱ جوزا) در مورد احتمال افزایش تنش میان ایران و امریکا و همچنان احتمال حمله به تاسیسات اتمی ایران در صورت شکست مذاکرات گفت که نیروهای مسلح ایران آماده دفاع از مردم و سرزمین شان اند، او تصریح کرد: «اگر مذاکرات به شکست مواجه شود و درگیری بر ما تحمیل شود، بدون ملاحظه پایگاههای امریکا در کشورهای میزبان را مورد هدف قرار خواهیم داد، چون تمامی این پایگاهها در منطقه در دسترس ما قرار دارند، دست نیروهای عملیاتی پر است، آخرین موفقیت ما یک هفته پیش آزمایش یک موشک بود.»
در کنار این، فرمانده کل سپاه پاسداران ایران نیز گفت: «به مقامات امریکایی میگوییم که ما برای هر سناریویی آماده هستیم، دستهای ما روی ماشه است، در کمین هستیم و منتظریم اگر غلطی بکنید بیدرنگ پاسخهایی دریافت خواهید کرد که تمام گذشتهی خود را فراموش کنید.»
دستور تخلیه کارکنان از خاورمیانه
در ادامه نگرانیها از احتمال افزایش تنش در خاورمیانه، امریکا فرمان تخلیه کارکنان غیرضروری از سفارت خود در بغداد را صادر کرده است، واشنگتنپست در گزارشی گفته که این اقدام امریکا به علت احتمال حمله اسراییل به ایران صورت گرفته است. همزمان با این، امریکا پیشبینی کرده که ایران میتواند در برخی از پایگاههای امریکایی در عراق، حملههای تلافیجویانهای انجام دهد.
رویترز به نقل از یک مقام امریکایی گزارش داده که پیت هگست، وزیر دفاع امریکا نیز روز (چهارشنبه، ۲۱ جوزا) مجوز خروج داوطلبانه خانوادههای نظامیان مستقر در سراسر خاورمیانه را صادر کرده است.
دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا نیز گفته است: «پرسونل ما در حال خروج از خاورمیانه هستند، چون آن منطقه میتواند بسیار خطرناک شود.»
سازمان تجارت دریایی بریتانیا نیز روز (چهارشنبه، ۲۱ جوزا) به کشتیها در خلیج فارس، تنگه هرمز و خلیج عمان توصیه کرده که احتیاط کنند. این سازمان افزوده: «تنشهای فزاینده در منطقه میتواند منجر به تشدید فعالیتهای نظامی شود.»
جمعبندی
در پایان اینگونه میتوان گفت که ایران با تکیه بر متحدانش در منطقه و دیپلماسی فعال میتواند در برابر اسراییل و متحدانش دست بالا داشته باشد، همان گونه که وزیر دفاع ایران اذعان کرد، در حال حاضر ایران یک کشور قدرتمند و بازیگر فعال در منطقه و جهان است که امریکا و اسراییل به سادگی نمیتوانند تهران را زمینگیر کنند. در کنار این، فشارهای بینالمللی و میانجیگری منطقهای نیز میتواند از گسترش درگیری و تنش جلوگیری کند. در عین حال، مدیریت دقیق بحران توسط طرفها و به حداقل رساندن خطاهای استراتژیک هم میتواند به کاهش تنشها کمک کند.