در نشست اخیر شورای امنیت سازمان ملل متحد که شب گذشته (۲6 سنبله) برگزار شد، گزارش سه‌ماهه دبیرکل سازمان ملل درباره وضعیت افغانستان مورد بحث قرار گرفت. این گزارش، که زمینه‌های اقتصادی، امنیتی و توسعه‌ای را در بر می‌گیرد، نشان‌دهنده پیشرفت‌هایی در مسیر ثبات افغانستان است. نمایندگان کشورهای مختلف، از جمله ایران، چین، روسیه و هند، بر لزوم تعامل سازنده با مقامات کنونی افغانستان تأکید کردند و خواستار رفع تحریم‌ها و حمایت از توسعه کشور شدند.
پیشرفت‌های اقتصادی و امنیتی در گزارش سازمان ملل
گزارش سه‌ماهه دبیرکل سازمان ملل تصویری نسبتاً امیدوارکننده از وضعیت کنونی افغانستان ارائه می‌دهد. بر اساس این گزارش، ثبات نسبی در سطح کشور برقرار بوده و گروه‌های مخالف مسلح، از جمله داعش شاخه خراسان، در دوره گزارش‌دهی تهدید عمده‌ای برای حاکمیت امارت اسلامی ایجاد نکرده‌اند. به گفته سازمان ملل، اقتصاد افغانستان رشد ۲.۵ درصدی را تجربه کرده و عواید دولتی از طریق گمرکات و مالیات ۱۳ درصد افزایش یافته است.
این گزارش همچنین از تصویب نخستین استراتژی پنج‌ساله توسعه ملی افغانستان خبر می‌دهد که بر حوزه‌های حکومت داری امنیت، و توسعه اقتصادی و اجتماعی متمرکز است. در همین راستا، در این گزارش آمده است که مطالعات امکان‌سنجی خط‌آهن ۶۸۱ کیلومتری ترانس‌افغان آغاز شده و توافق‌های متعددی در بخش‌های تجارت، انرژی، ترانزیت و سرمایه‌گذاری با کشورهای منطقه، از جمله روسیه، ایران، ازبکستان، چین، ترکیه و پاکستان، امضا شده است. بر بنیاد این گزراش، این اقدامات نشان‌دهنده عزم مقامات کنونی برای تقویت زیرساخت‌ها و گسترش همکاری‌های منطقه‌ای است.
در ادامه این گزارش آمده که در بخش حمایت از بخش خصوصی، حدود ۹.۵ میلیون دالر قرضه برای ۳ هزار و ۶۲۳ کسب‌وکار کوچک و متوسط، از جمله نزدیک به یک‌هزار کسب‌وکار متعلق به زنان، فراهم شده که منجر به ایجاد یا حفظ حدود ۸ هزار۷۹۰ شغل شده است. علاوه بر این، در حوزه محیط زیست، نخستین گزارش جامع وضعیت محیط زیست افغانستان از سال ۲۰۱۲ منتشر شده است.
بر اساس گزارش دبیرکل سازمان ملل، در بخش مبارزه با مواد مخدر نیز، کارزار خشخاش‌زدایی ادامه یافته و نهادهای بین‌المللی از طریق توزیع نهاده‌های زراعتی، احیای کانال‌های آب و احداث گلخانه‌ها، از معیشت‌های جایگزین حمایت کرده‌اند.
تأکید سازمان ملل بر تعامل با مقامات کنونی
در این نشست، رزا اوتنبایوا، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد، بر اهمیت تعامل جامعه بین‌المللی با امارت اسلامی تأکید کرد. او اظهار داشت که سازمان ملل دو اقدام کلیدی را برای پیشبرد این هدف انجام داده است: ایجاد گروه‌های کاری برای مبارزه با مواد مخدر، توانمندسازی بخش خصوصی و ایجاد اعتماد میان ذی‌نفعان، و اجرای طرح موزاییکی که تنها چارچوب چندجانبه برای تعامل با مقامات و پیشبرد مسیر سیاسی حل مسائل پیچیده محسوب می‌شود. اوتنبایوا در این باره تصریح کرد: «این رویکرد تنها چارچوب چندجانبه برای تعامل میان جامعه بین‌المللی و مقامات فعلی و یک مسیر سیاسی برای پرداختن به مسایل پیچیده‌ای است که مانع بازگشت کامل افغانستان به نظام بین‌المللی شده‌اند. در نهایت، این چارچوب باید مبتنی بر عمل مقامات فعلی بر تعهدات اولیه بین‌المللی باشد.»
انتقاد چین و روسیه از تحریم‌های یک‌جانبه
در ادامه این نشست، نمایندگان چین و روسیه با انتقاد از تحریم‌های یک‌جانبه، به‌ویژه از سوی امریکا، خواستار بازنگری در این سیاست‌ها شدند. واسیلی نبنزیا، نماینده دائم روسیه در سازمان ملل، با تأکید بر لزوم رویکردی واقع‌بینانه، اظهار داشت: «ما همیشه تأکید داشته‌ایم که برای افغانستان، باید رویکردی واقع‌بینانه و جامع تدوین شود، رویکردی که بر تحلیل عینی و ارزیابی متوازن وضعیت استوار باشد. عناصر اصلی این رویکرد شامل تعامل سازنده جامعه بین‌المللی، توجه کامل به نیازهای مردم افغانستان و گفت‌وگوی صبورانه با امارت اسلامی در تمامی مسایل فوری بدون اعمال فشار یا باج‌گیری است. به صراحت می‌گوییم که هیچ جایگزینی برای این مسیر وجود ندارد.»
به همین ترتیب، گنگ شوانگ، نماینده دائم چین، بر لزوم حفظ تعامل دیپلماتیک تأکید کرد و از اقدامات برخی کشورها که به بهانه‌های سیاسی مانع از تعامل با مقامات کنونی می‌شوند، انتقاد کرد: «در چنین شرایط نیاز است تا تعامل بین دو طرف همچنان برقرار بماند. اخیراً دیدیم که یکی از کشورها، بازداشت شهروندان خود توسط مقامات فعلی افغانستان را بهانه‌ای برای خودداری از صدور ویزا برای مقام‌های حکومت فعلی افغانستان قرار داده است. این اقدام تعامل مدنی و دیپلماتیک را مختل کرده و موجب نارضایتی گسترده مردم شده است. از این کشور می‌خواهیم که از این رویه دست بردارد و بدون تأخیر مقدمات سفر مقام‌های امارت اسلامی به خارج از کشور را فراهم کند.»
در همین حال محمد عیسا اسحاقزی تحلیلگر روابط بین‌الملل، این اظهارات را نشان‌دهنده اجماع فزاینده‌ای در میان قدرت‌های منطقه‌ای برای حمایت از دیپلماسی به جای سیاست‌های تنبیهی می‌داند.
حمایت ایران، هند و پاکستان از تعامل سازنده
نمایندگان ایران و هند نیز بر ضرورت تعامل با مقامات کنونی افغانستان تأکید کردند. امیرسعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل، با انتقاد از استفاده سیاسی از تحریم‌ها، اظهار داشت: «تحریم‌ها نباید به‌عنوان ابزار فشار سیاسی برای جلوگیری از ثبات اقتصادی یا تعامل با مقامات فعلی افغانستان مورد استفاده قرار گیرند. دارایی‌های افغانستان که در خارج مسدود شده‌اند، باید بدون قید و شرط آزاد شوند تا در خدمت مردم قرار گیرند.»
در همین راستا، پارواتاننی هریش، نماینده هند، بر لزوم تشویق رفتارهای مثبت تأکید کرد و گفت: «هر سیاست منسجم برای مواجهه با وضعیت پس از مناقشه باید رفتار مثبت را تشویق و اقدامات مضر را بازدارنده کند؛ رویکردی که تنها بر مجازات تمرکز دارد، موفق نخواهد بود.»
تعامل، کلید توسعه پایدار
شماری از آگاهان می‌گویند که نشست شورای امنیت و گزارش سازمان ملل نشان‌دهنده پیشرفت‌های قابل‌توجه در افغانستان، از رشد اقتصادی و ثبات نسبی گرفته تا تلاش‌ها برای توسعه زیرساخت‌ها و مبارزه موثر با مواد مخدر است. به گفته آنها این تحولات مثبت، فرصتی برای جامعه جهانی فراهم می‌کند تا با نگاهی واقع‌بینانه به آینده افغانستان کمک کند.
تحلیلگران سیاسی می‌گویند که سیاست‌های انزوا، تحریم و تهدید نه‌تنها نتیجه مثبتی نداشته، بلکه مانع از پیشرفت اقتصادی و اجتماعی مردم افغانستان شده است. به باور آنها، آزادسازی دارایی‌های مسدودشده و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای می‌تواند به بازگرداندن افغانستان به نظام بین‌المللی کمک کند. آنها تاکید دارند که آینده‌ای روشن برای این کشور تنها با همکاری، گفت‌وگو و حمایت‌های غیرسیاسی قابل دستیابی است.