گمانه‌زنی‌ها در پیوند به بازگشت امریکا به پایگاه بگرام پس از پخش شایعات درباره فرود یک هوایپمای نظامی امریکایی در این پایگاه شدت گرفت. دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا نیز بارها بر اهمیت استراتژیک بگرام به دلیل نزدیکی به تاسیسات هسته‌ای چین تاکید کرده و خواهان بازپس‌گیری آن شده است، این تاکید ترامپ به حفظ بگرام زمینه‌ساز شکل‌گیری شایعات زیادی شده که حتا شماری فکر می‌کنند که امریکا بزودی یا به این پایگاه نیرو می‌فرستد و یا حداقل برای تصاحب آن وارد مذاکره با امارت اسلامی خواهد شد. اما در تازه‌ترین مورد لیزا کورتیس، مدیر ارشد پیشین شورای امنیت ملی امریکا در امور جنوب و مرکز آسیا در گفت‌وگویی، گمانه‌زنی‌ها در مورد بازگشت نیروهای امریکایی به افغانستان را ضیاع وقت خواند.
این پالیسی‌ساز ارشد دولت پیشین ترامپ، افزوده که هیچ راهی وجود ندارد که امارت اسلامی اجازه دهد نیروهای امریکایی به بگرام بازگردند و چنین چیزی اتفاق نخواهد افتاد.
این مقام پیشین امریکایی تصریح کرده که حتا صحبت کردن در این باره اتلاف وقت است و این اصلا” جزو گزینه‌های محتمل هم نیست.
زمینه تاریخی و اهمیت استراتژیک بگرام
پایگاه هوایی بگرام در ۶۰ کیلومتری شمال کابل واقع است که زیربنای آن را شوروی سابق بنا نهاد و بعد از خروج شوروی و هجوم ناتو به افغانستان، این میدان هوایی به دست امریکا بازسازی شد و ۲۰ سال مرکز جنگ این کشور بود.
این پایگاه به دلیل داشتن باند پرواز طولانی، ظرفیت لجستیکی بالا و موقعیت جغرافیایی نزدیک به آسیای مرکزی و چین، همواره برای دولت‌های افغانستان و قدرت‌های بزرگ از اهمیت زیادی برخوردار بوده است حتا این که جورج بوش، باراک اوباما و دونالد ترامپ در دوران ریاست جمهوری‌شان نیز از این پایگاه دیدن کرده‌اند.
پایگاه هوایی بگرام، امکان نظارت بر منطقه، پشتی‌بانی هوایی و عملیات اطلاعاتی را فراهم می‌تواند.
دکتر سمیر انگار، آگاه مسایل سیاسی در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «پایگاه هوایی بگرام به دلیل نزدیکی به مسیرهای کلیدی منطقه‌ای و توانایی پشتی‌بانی از عملیات گسترده برای هر قدرت بزرگ دارای ارزش استراتژیک است.»
اظهارات دونالد ترامپ
دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا، پایگاه بگرام را به دلیل نزدیکی به تاسیسات چین برای کشورش حیاتی می‌خواند و معتقد است که این پایگاه برای نظارت بر چین و مهار نفوذ منطقه‌ای آن ضرورت است. در سویی دیگر، این تاکید بخشی از استراتژی تبلیغاتی او برای انتقاد از خروج و شکست شرم‌آور امریکا از افغانستان و رها کردن تجهیزات نظامی به ارزش حدود هفت میلیارد دالر است.
دونالد ترامپ در نزدهم حمل، ۱۴۰۴ گفته بود: «ما می‌خواستیم پایگاه بگرام را حفظ کنیم، نه بخاطر افغانستان، بلکه بخاطر چین، زیرا یک ساعت با جایی که چین موشک‌های هسته‌ای می‌سازد فاصله دارد. حالا می‌دانید چه کسی بگرام را اشغال کرده؟ چین.»
میاگل وثیق، تحلیل‌گر مسایل سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «ترامپ به حفظ پایگاه بگرام بخاطری تاکید می‌کند که آنرا اهرمی برای نمایش قدرت ایالات متحده در برابر چین می‌پندارد، خروج از این پایگاه را نشانه ضعف می‌داند و بازپس‌گیری آنرا برای بازسازی وجهه سیاسی امریکا حیاتی می‌شمارد.»
واکنش امارت اسلامی
مقام‌ها و سخنگویان امارت اسلامی همواره ادعاهای واگذاری پایگاه هوایی بگرام به امریکا یا چین را رد کرده‌اند.
پایگاه بگرام دارایی ملی و نظامی مردم افغانستان است و به همین دلیل امارت اسلامی حضور خارجی را در آن غیرقابل قبول می‌داند و برای حفظ استقلال و جلوگیری از مداخله بیرونی آنرا در اختیار خود دارد.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی باری در واکنش به اظهارات ترامپ در مورد پایگاه بگرام در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرگزاری آفاق گفته بود: «پایگاه هوایی بگرام زیر کنترول کامل امارت اسلامی است و هیچ نیروی خارجی از جمله امریکا و چین در آن حضور ندارند، ادعاهای واگذاری بگرام به کشورهای دیگر به‌گونه کامل نادرست و شایعه است.»
عبدالجمیل شیرانی، آگاه مسایل سیاسی نیز به خبرگزاری آفاق گفت: «بگرام بخشی از خاک افغانستان و تحت کنترول مستقیم نیروهای امارت اسلامی است، گذشته از حکومت، هیچ فرد افغان دوست ندارد که این پایگاه در اختیار خارجی‌ها قرار گیرد.»
اسدالله اتل، کارشناس دیگر سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «ادعاهای واگذاری بگرام به قدرت‌های خارجی شایعه‌ای برای تضعیف حاکمیت امارت اسلامی افغانستان است، اما حکومت سرپرست آنرا برای تقویت توان نظامی خود مورد استفاده قرار می‌دهد.»
بازگشت امریکا به بگرام؛ شایعه یا تبلیغات سیاسی؟
در شرایط که امارت اسلامی در سراسر افغانستان کنترول دارد و همواره تاکید می‌کند که به هیچ نیروی خارجی اجازه حضور نظامی در افغانستان را نمی‌دهد، آیا ممکن است که نیروهای چینی یا امریکایی به پایگاه نظامی بگرام راه پیدا کنند؟ پاسخ روشن است، نخیر. اما چرا همواره بازار شایعات حضور نیروهای نظامی خارجی در بگرام گرم می‌شود؟ تحلیل‌گران به این باور اند که دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا برای تبلیغات سیاسی و انتقاد از جوبایدن از بگرام نام می‌برد. در حالی که بازگشت به بگرام بدون توافق با امارت اسلامی ناممکن است و همچنان از حضور چین در بگرام نیز هیچ نشانه‌ای دیده نشده است.
محمد نبی محمدی، فعال سیاسی به خبرگزاری آفاق گفت: «پایگاه بگرام برای امریکا نماد قدرت در برابر چین است، گمانه‌زنی‌های بازگشت نیروهای امریکایی به بگرام برای بازسازی وجهه سیاسی امریکا پس از شکست از افغانستان است.»
ابعاد ژئوپلیتیکی و رقابت امریکا با چین
ایالات متحده امریکا پایگاه بگرام را برای نظارت بر عملکرد و فعالیت‌های سیاسی و نظامی چین و همچنان مهار نفوذ منطقه‌ای پکن حیاتی می‌داند. در سویی دیگر چین نیز دوست ندارد که ایالات متحده در بگرام حضور داشته باشد، از این رو ادعای کنترول چین و یا امریکا بر بگرام منتفی است.
سید عبادالله صادق، تحلیل‌گر مسایل افغانستان در گفت‌وگو با خبرگزاری آفاق گفت: «رقابت چین و امریکا بر سر بگرام، می‌تواند افغانستان را به صحنه تقابل این دو قدرت بزرگ تبدیل کند، اما امارت اسلامی با سیاست متوازن تلاش دارد تا هم از تمامیت ارضی خود حفاظت کند و هم اجازه ندهد که قربانی این رقابت‌ها شود.»
چالش‌ها و موانع بازگشت امریکا به بگرام
بازگشت ایالات متحده امریکا به پایگاه نظامی بگرام در شرایط فعلی به دلیل کنترول کامل امارت اسلامی بر افغانستان دشوار است. حتا مذاکره در پیوند به این موضوع و حضور نظامی در افغانستان مستلزم توافقات پیچیده‌ی است که با توجه به سیاست‌های امارت اسلامی و انتقادات داخلی در امریکا، این طرح عملی به نظر نمی‌رسد.
عزیز معارج، دیپلمات پیشین به خبرگزاری آفاق گفت: «بازگشت امریکا به بگرام بدون توافق با امارت اسلامی غیر ممکن است و ایالات متحده به دلیل هزینه‌های سیاسی و نظامی، در حال حاضر هیچ تمایلی به حضور گسترده در افغانستان ندارد.»
ذکی‌الله محمدی، استاد دانشگاه به خبرگزاری آفاق گفت: «امارت اسلامی بگرام را به امریکا واگذار نمی‌کند، زیرا در بیست سال گذشته بخاطر بیرون راندن این کشور از افغانستان، قربانی داده است.»
گفتنی است که امریکا و متحدانش در سال ۲۰۰۱ میلادی پس از حمله‌های یازدهم سپتامبر به برج‌های تجارت جهانی در شهر نیویارک، با شعار پیکار با هراس‌افگنی به افغانستان هجوم آوردند و سرانجام پس از دو دهه حضور در کشور، آخرین سرباز امریکایی در ۳۱ اگست ۲۰۲۱ از افغانستان بیرون شد.
