در حاشیه مراسم امضای تفاهمنامه صلح غزه در شرمالشیخ مصر به روز(دوشنبه، ۲۱ میزان)، دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا، صحنهای تبلیغاتی بهظاهر «قهرمانانه» برای خود سازماندهی کرد که هیچ پیامی از صلح جهانی نداشت و صرفاً ابزاری برای پروپاگاندای شخصی بود. در این مراسم، رهبران شماری از کشورها در «تمجید غیرواقعبینانه» از ترامپ مسابقه برگزار کردند. عبدالفتاح سیسی، رییسجمهور مصر، با تعاریف مبالغهآمیز از ترامپ شروع کرد و او را مانند یک ناجی به مجلس فراخواند. ترامپ نیز با سخنرانی خودستایانه، فضا را به اوج رساند و تنها به شهباز شریف، نخستوزیر پاکستان، فرصتی کوتاه داد تا سخن بگوید. در این میان، پاکستان در این مراسم و اسراییل در نشست کنست، در مسابقهای بیسابقه برای تمجید از ترامپ پیشی گرفتند و وقار سیاسی خود را به باد فنا دادند، در حالی که رهبران دیگر کشورها در مراسم «تفاهمنامه صلح» اصول دیپلماتیک را به خوبی رعایت کردند و مانند پاکستان عنان از کف ندادند.
چاپلوسی شرمآور پاکستان
در نشست روز دوشنبه، شهباز شریف، نخستوزیر کشوری با ۲۵۵ میلیون جمعیت مسلمان، ترامپ را «مرد تاریخ»، «انسان تکرارناشدنی»، «بانی صلح جهان از جمله میان هند و پاکستان» و «بهترین نامزد جایزه صلح نوبل» خواند. ترامپ با دست کشیدن بر شانه شریف و نگاهی «پدرانه» به رهبران حدود ۳۰ کشور، گفت: «او سنگ تمام گذاشت و همه چیز را بیان کرد؛ حالا همه خانه برویم.» این سخنان، پاکستان را به «فرزند کوچک» امریکا تقلیل داد و حمایت از حیثیت واشنگتن را تا مرز بیحیثیتی پیش برد. پس از این عملکرد شریف، سخنان او در رسانههای اجتماعی به گونه گسترده دست به دست شد و کاربران او و اسلامآباد را به باد انتقاد گرفتند. فارزاق کریم، کارشناس روابط بینالملل در مؤسسه بروکینگز این رفتار را “اوج فرصتطلبی» توصیف میکند و هشدار میدهد که چنین چاپلوسیهایی، پاکستان را در چشم جهان اسلام، به ویژه در رقابت با هند به عنوان دولتی ضعیف و وابسته نشان میدهد. کریم تصریح کرد: «شریف با این تملقها، نه تنها وقار ملی را از دست داد، بلکه فرصتهای دیپلماتیک واقعی برای صلح منطقهای را نیز سوزاند.»
چاپلوسی بیسابقه اسراییل
رییس پارلمان اسراییل (کنست) نیز در حاشیه مراسم تفاهمنامه صلح غزه در سخنان خود، ترامپ را «مرد تکرارناشدنی در ۲۵۰۰ سال اخیر» توصیف کرد و او را تاج سر خویش ساخت. این تملقها نه تنها فراتر از پروتکلهای دیپلماتیک بود، بلکه اسراییل را به عنوان «فرزند بزرگ» امریکا جلوه داد. کارشناسان دیپلماسی، مانند موشه بوجوالسکی، تحلیلگر خاورمیانه در شورای روابط خارجی (CFR)، این رفتار را «تحقیر ملی» میدانند و معتقدند که چنین چاپلوسیهایی ریشه در وابستگی استراتژیک اسراییل به حمایت امریکا دارد و به قیمت تضعیف اعتبار بینالمللی تلآویو تمام میشود. بوجوالسکی در تحلیلی پس از این رویداد تأکید کرد: «این نوع تمجیدها، دیپلماسی را به نمایشگاهی از وابستگی، تملق و چاپلوسی تبدیل میکند و صلح واقعی غزه را تحتالشعاع قرار میدهد.»
مسابقه چاپلوسی به قیمت آبروریزی؟
تحلیلگران روابط بینالملل تاکید میکنند که این مسابقه چاپلوسی، استراتژی مشترک پاکستان و اسراییل را برجسته میکند: دفاع از امریکا حتی به قیمت آبروریزی، که ریشه در نیاز به حمایت اقتصادی و نظامی واشنگتن دارد.
ملک ستیز، آگاه روابط بینالملل نیز سخنان شریف در وصف ترامپ را دفاع از امریکا تا سرحد بیآبرویی توصیف کرد.
به گفته آقای ستیز، این رفتار، بهنظر میرسید نه بازتاب واقعیت سیاسی، بلکه اجرای نقش در خدمت نمایش تبلیغاتیِ ترامپ باشد.
در مقابل برخورد نخستوزیر پاکستان، رهبرانی چون رجب طیب اردوغان از ترکیه، محمد بن سلمان از عربستان سعودی، جوکو ویدودو از اندونیزیا، تمیم بن حمد از قطر، امانوئل مکرون از فرانسه، محمد بن زاید از امارات، سلطان هاشم از عمان و عبدالله دوم از اردن، با حفظ وقار سیاسی و تمرکز بر اصول دیپلماتیک، از دام پروپاگاندا دوری جستند. آنها بر محتوای صلح غزه تأکید کردند و از تمجیدهای شخصی پرهیز ورزیدند، که این رویکرد را الگویی برای دیپلماسی بالغ نشان میدهد.
جمعبندی
در نهایت، کارشناسان مانند بریجت برینک از دانشگاه جورجتاون، این رویداد را «درس عبرت دیپلماسی مدرن» مینامند و هشدار میدهند که چاپلوسی بیش از حد، نه تنها اعتبار ملی یک کشور را نابود میکند، بلکه فرآیندهای صلح واقعی را به حاشیه میراند. این نشست، بیش از آنکه نماد صلح باشد، آینهای از وابستگیهای ناسالم ژئوپلیتیک بود.