بیستم و هشتم اسد، روزی است که در تاریخ پرافتخار افغانستان به عنوان نماد مقاومت، عزت و اراده ملی برای کسب استقلال از چنگال استعمار بریتانیا در (۲۸، اسد، ۱۲۹۸ هجری شمسی) (۱۹، اگست، ۱۹۱۹ میلادی) ثبت شده است. این روز، یادآور مبارزه شجاعانه مردم افغانستان به رهبری شاه امان‌الله خان در جنگ سوم افغان – انگلیس است که به امضای معاهده راولپندی و استرداد استقلال ملی منجر شد. امروز، در یک‌صدو ششمین سالگرد این رویداد تاریخی، در حالی این پیروزی را گرامی می‌داریم که پس از پایان اشغال ۲۰ ساله امریکا و ناتو، در افغانستان فصل جدیدی رقم خورده است. این یادداشت به تحلیل اهمیت تاریخی استرداد استقلال و پیوندهای آن با دستاوردهای فعلی می‌پردازد، با تاکید بر حفظ ارزش‌های اسلامی و وحدت ملی به عنوان پایه‌های اصلی استقلال واقعی.
اهمیت تاریخی استرداد استقلال
استرداد استقلال افغانستان در ۱۲۹۸ نتیجه اتحاد و جهاد مردم این سرزمین علیه امپراتوری بریتانیا بود، امپراتوری که آفتاب در قلمروهای آن غروب نمی‌کرد. شاه امان‌الله خان با تکیه بر روحیه اسلامی و ملی‌گرایانه موفق شد پس از دهه‌ها مداخله خارجی، حاکمیت ملی کشور را بازگرداند. این پیروزی نه‌تنها یک دستاورد سیاسی، بلکه نمادی از عزت، غیرت و مقاومت مردم افغانستان در برابر هرگونه سلطه خارجی نیز بود. جنگ سوم افغان – انگلیس نشان داد که مردم افغانستان باوجود کمبود امکانات، با اتکا به ایمان و اراده قوی خود می‌توانند بر قدرت‌های بزرگ نیز غلبه کنند. این روحیه که ریشه در ارزش‌های اسلامی و فرهنگ جهادی مردم افغانستان دارد، امروز نیز قابل مشاهده است؛ طوری که شکست ۲۰ ساله امریکا و ناتو به خوبی بیانگر آنست. همان‌گونه که شاه امان‌الله خان با شعار استقلال و خودکفایی، کشور را از یوغ استعمار رها کرد، چهارسال پیش مردم افغانستان نیز با پایان دادن به حضور نظامی خارجی، استقلال سیاسی و حاکمیت ملی خود را دوباره احیا کردند.
استقلال ۱۲۹۸؛ درسی برای امروز
استقلال کسب‌شده در سال ۱۲۹۸ نقطه عطفی در تاریخ افغانستان بود، اما کشور در یک‌صد و شش سال گذشته بارها مورد تهاجم و مداخله خارجی قرار گرفت. اشغال ۲۰ ساله امریکا و ناتو (۲۰۰۱-۲۰۲۱) یکی از طولانی‌ترین دوره‌های حضور خارجی در افغانستان بود که با فساد، ناامنی و وابستگی سیاسی-اقتصادی به همراه بود. شماری از کارشناسان معتقدند که پیروزی امارت اسلامی که به خروج کامل نیروهای خارجی و سقوط جمهوریت انجامید، ادامه همان روحیه استقلال‌خواهی است که در ۱۲۹۸ تجلی یافته است. امروز نیز وزارت دفاع امارت اسلامی به مناسبت ۲۸ اسد، مراسمی را برای بزرگ‌داشت از این روز برگزار کرد که با سخنرانی‌های مقام‌های ارشد به همراه بود.
مقام‌های امارت اسلامی در این مراسم تاکید کردند که مسوولان باید از این روز تاریخی درس بگیرند و اجازه ندهند که افغانستان بار دیگر زیر اشغال خارجی قرار گیرد. محمد یعقوب مجاهد، سرپرست وزارت دفاع گفت که افغان‌ها در یک قرن سه بار استقلال حاصل کردند و هربار در نگهداری آن ناکام ماندند و اما این‌بار باید از گذشته عبرت بگیرند و بار دیگر اجازه ندهند که زمینه اشغال مساعد شود و ملت افغان نیز شکار دسیسه‌های دشمن گردد. در کنار این، امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه گفت که شاه امان الله خان پس از کسب استقلال مانند رهبران جهادی نتوانست اهداف استقلال را حفظ و وحدت را تامین کند. او تاکید کرد که اگر به این اهداف توجه نشود، آزادی و استقلال بقا پیدا نمی‌کند و با شکست مواجه می‌شود. ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی ریاست‌الوزرا نیز در این مراسم با تاکید بر حفظ استقلال گفت که مسوولان امارت اسلامی تلاش می‌کنند که افغانستان بار دیگر زیر استعمار اقتصادی و سیاسی نرود. معاون اقتصادی ریاست‌الوزرا همچنان افزود که ملت افغانستان اسیر کسی نمی‌شود و کشورها بجای تقابل راه تعامل را در پیش بگیرند. فصیح‌الدین فطرت، لوی درستیز قوای مسلح امارت اسلامی نیز تاکید کرد که امروز افغانستان به گونه واقعی آزاد شده و از استقلال کامل برخوردار است.
چالش‌های پیشرو و نیاز به وحدت ملی
با وجود دستاوردها، امارت اسلامی با چالش‌های مانند فشارهای اقتصادی، تحریم‌های بین‌المللی و نیاز به بازسازی زیرساخت‌های تخریب‌شده مواجه است. کارشناسان مسایل سیاسی پیشنهاد می‌کنند که برای غلبه بر این چالش‌ها، وحدت ملی بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. آنان تصریح می‌کنند که استقلال واقعی تنها زمانی محقق می‌شود که همه اقوام و گروه‌های اجتماعی در افغانستان تحت یک پرچم متحد شوند. امارت اسلامی هم بارها بر انسجام ملی و مشارکت همه اقشار در بازسازی کشور تاکید کرده است و این موضوع باید در اولویت برنامه‌های آینده قرار گیرد. در کنار این، توسعه آموزش و معارف نیز از دیگر نیازهای اساسی برای خودکفایی است. در عین حال، مقاومت و اتحاد در برابر فشارهای خارجی و تکیه بر توان داخلی می‌تواند برای چالش‌های پیشرو، مسیر روشنی را بوجود آورد. طوری‌که امروز نیز مقام‌های امارت اسلامی در مراسم گرامی‌داشت از ۲۸ اسد، بر انسجام و وحدت مردم افغانستان تاکید کردند.
جمع بندی
در پایان این‌گونه می‌توان گفت که یک‌صد و ششمین سالروز استرداد استقلال افغانستان فرصتی است برای بازخوانی تاریخ پرافتخار این سرزمین و تجدید عهد با آرمان‌های استقلال، عزت و خودکفایی. شماری از کارشناسان تاکید می‌کنند که پیروزی امان‌الله خان در سال ۱۲۹۸ و پیروزی امارت اسلامی در سال ۱۴۰۰ دو روی یک سکه‌اند؛ اراده مردم افغانستان برای رهایی از سلطه خارجی و ساختن کشوری مستقل و مبتنی بر ارزش‌های اسلامی. مقام‌های امارت اسلامی هم بارها تاکید کرده اند که امروز، حکومت با تامین امنیت، بازسازی زیرساخت‌ها و تقویت دیپلماسی منطقه‌ای، در مسیر تحقق این آرمان‌ها گام برمی‌دارد. با این حال، آگاهان تاکید می‌کنند که حفظ استقلال نیازمند وحدت ملی، توسعه پایدار و مقاومت در برابر چالش‌های خارجی است. در این روز تاریخی، همه‌ی مردم افغانستان با هم‌دلی و وحدت، باید استقلال کشور را حفظ کنند تا نام افغانستان همواره به عنوان سرزمین آزاد و سربلند در جهان بدرخشد.