در ادامه تنشها میان هند و پاکستان، عطاالله طرار، وزیر اطلاعات پاکستان اعلام کرد که بر اساس اطلاعات موثق، احتمال دارد که هند در ۲۴ تا ۳۶ ساعت آینده دست به اقدام نظامی علیه پاکستان بزند. او همچنان گفته است که این اقدام ممکن به بهانهای «ساختگی» و در پیوند به رویداد پهلگام صورت گیرد.
در سویی دیگر، نرندرا مودی، نخستوزیر هند در نشست امنیتی کابینهی خود گفته است دولت وی برای ضربه کوبنده به تروریزم عزم راسخ دارد و نیروهای مسلح کشورش از آزادی کامل عملیاتی برخوردارند تا در مورد نوع، اهداف و زمان پاسخ هند تصمیم بگیرند.
همزمان با این، تلویزیون دولتی پاکستان گزارش دادهاست که سهشنبه شب، جنگندههای «رافال هندی» بر فراز منطقه جمو و کشمیر گشتزنی کردهاند.
اظهارات اخیر مقامهای هند و پاکستان در شرایط فعلی، بسیار حساس و تنشزا خوانده میشود که نیازمند تحلیل دقیق در زمینههای نظامی، سیاسی و دیپلماتیک است.
چرا وزیر اطلاعات پاکستان در اوج تنشها، چنین ادعا کرد؟
ادعای وزیر اطلاعات پاکستان میتواند به عنوان یک هشدار استراتژیک برای بازدارندگی هند از هرگونه اقدام نظامی احتمالی مطرح شده باشد، با اعلام عمومی این ادعا، دستگاه استخباراتی پاکستان تلاش میکند تا فشارهای بینالمللی و دیپلماتیک بر هند ایجاد کند تا از تشدید تنشها و حملهی احتمالی پیشگیری شود. دلیل دیگر این ادعا، میتواند برای بسیج و آمادهسازی افکار عمومی داخلی و نیروهای نظامی پاکستان برای هرگونه سناریوی احتمالی باشد.
آیا در ۲۴ ساعت آینده، حمله نظامی صورت میگیرد؟
وزیر اطلاعات پاکستان به «اطلاعات موثق» اشاره کرده که بر اساس آن حمله صورت میگیرد، اما درباره منبع یا نوع این اطلاعات جزییات نداده است که این ابهام میتواند به عنوان نقطه ضعف این اظهارات مطرح شود و آنرا به یک ادعای بیمورد و همچنان موضعگیری سیاسی یا تبلیغاتی مبدل کند.
شماری از تحلیلگران به این باور اند که هند به دلیل محدودیتهای نظامی، به احتمال زیاد به جای یک جنگ تمامعیار به اقدامهای محدود مانند حملههای هوایی یا عملیات ویژه در نزدیکی مرز روی خواهد آورد. با این حال، پاکستان با استقرار گسترده نیروها در مرز و تاکید بر توان هستهای خود (مانند موشکهای شاهین، غوری و غزنوی) تلاش میکند هرگونه اقدام هند را پرهزینه نشان دهد.
جنرال محمد صادق شینواری، نظامی پیشین و آگاه امور نظامی در گفتوگو با خبرگزاری آفاق گفت: «با توجه به یافتههای نهادهای اطلاعاتی و استخباراتی پاکستان، حمله نظامی هند بعید نیست، اما افزایش تنشهای این دو کشور، میتواند در منطقه بحران آفرین باشد.»
پاکستان با این ادعا به دنبال چیست؟
آگاهان مسایل سیاسی معتقد اند که این ادعا ممکن است بخشی از یک استراتژی جنگ روانی پاکستان باشد تا هند را در موضع تدافعی قرار دهد یا اینکه میخواهد فشارهای داخلی و توجه مسایل داخلی مانند بحران اقتصادی یا مشکلات سیاسی را منحرف کند. در عین حال، در صورت عدم وقوع حمله این میتواند به اعتبار پاکستان در داخل و بیرون از این کشور صدمه بزند.
در سویی دیگر و با توجه به اینکه هر دو کشور دارای سلاح هستهای اند، ادعای وزیر اطلاعات پاکستان میتواند تلاشی برای جلب مداخله قدرتهای جهانی برای کاهش تنشها باشد، چیزی که پاکستان در گذشته نیز در رویدادهای مشابه، از نهادهای بینالمللی خواسته بود که برای میانجیگری وارد عمل شوند.
نگرانیهای بینالمللی از تشدید تنشها میان هند و پاکستان
با توجه به این که پاکستان و هند دو قدرت هستهای اند، تشدید تنشها میان این دو کشور، نگرانیهایی را در سطح جهانی ایجاد کرده است.
کشورها و نهادهای جهانی مانند سازمان ملل، اتحادیه اروپا، امریکا، چین، ترکیه، ایران و افغانستان از هر دو طرف خواهان خویشتنداری شدهاند.
استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل در نشستی تاکید کرد که دبیر کل این سازمان بهگونه جداگانه با شهباز شریف، نخستوزیر پاکستان و سوبر امانیام جایشانکار، وزیر امور خارجه هند در یک تماس تلفنی گفتوگو کرد.
به گفته دوجاریک، دبیرکل سازمان ملل نگرانی عمیق خود را نسبت به افزایش تنشها میان هند و پاکستان ابراز و بر لزوم اجتناب از رویاروییای که میتواند پیامدهای فاجعهباری داشته باشد، تاکید کردهاست.
تمی پروس، سخنگوی وزارت خارجه امریکا نیز از افزایش تنشها هشدار داده و گفته است که درگیری میان دو کشور هستهای میتواند به سرعت از کنترول خارج شود. خانم پروس از اسلامآباد و دهلینو خواست تا از اقدامهای تحریکآمیز خودداری کنند و اختلافات را از مجاری دیپلماتیک حل بسازند.
ریشههای تاریخی تنشها میان هند و پاکستان
تنشهای فعلی هند و پاکستان که پس از حمله پهلگام یکبار دیگر اوج گرفت، ریشه در اختلافات دیرینهی تاریخی، سیاسی و مذهبی دارد، مساله اساسی و اصلی، مناقشه بر سر کشمیر است که از زمان تقسیم شبهقاره در سال (۱۹۴۷) آغاز شد.
رقابتهای ژئوپلیتیکی، تفاوتهای ایدیولوژیک (هند سکولار در مقابل پاکستان اسلامی)، و درگیریهای مرزی مانند خط کنترل (LoC) این تنشها را تشدید کردهاند. همچنان، حمایت ادعایی پاکستان از گروههای شبهنظامی و رقابت تسلیحاتی، بهویژه هستهای، روابط را پیچیدهتر کردهاست.
تاثیرات مخرب جنگ هند با پاکستان بر منطقه به ویژه افغانستان
جنگ احتمالی هند و پاکستان، بهدلیل نزدیکی جغرافیایی و تنشهای هستهای، تاثیرات مخربی بر منطقه، بهویژه افغانستان خواهد داشت.
این درگیری میتواند باعث افزایش ناامنی مرزی، هجوم آوارگان به افغانستان، و تضعیف اقتصاد منطقهای شود.
گروههای افراطی ممکن است از این وضعیت استفاده کنند و در بیثباتی کشورهای منطقه به ویژه افغانستان تلاش کنند.
در کنار زیانهای سیاسی و امنیتی، این درگیری میتواند زیانهای اقتصادی و تجاری را به میان آورد. با آغاز جنگ و قطع همکاریهای تجاری و ترانزیتی بین هند و پاکستان، دسترسی افغانستان به بنادر و بازارهای جهانی نیز محدودتر خواهد شد.