شب ۱۲ حوت ۱۴۰۳ُ، گذرگاه تورخم با صدای شلیک‌های مرزبان امارت اسلامی و پاکستانی، بار دیگر به میدان تنش تبدیل شد و به تشنج بیشتر مرزی میان دو طرف افزود.
به گفته‌ای سخنگوی وزارت داخله امارت اسلامی این درگیری از ساعت ۱۲:۰۰ (یکشنبه شب، ۱۲ حوت) آغاز و تا ساعت ۱۱:۰۰ پیش‌ازچاشت دیروز (دوشنبه، ۱۳ حوت) ادامه داشت.
تازه صدای شلیک‌ها فرو خفته بود که رسانه‌ها گزارش داده‌اند که ساعت ۱۰:۰۰ دیشب بار دیگر آتش‌باری مرزبانان دو طرف به روی هم آغاز شده است. نوارهای تصویری از این رویداد که در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود، نشان می‌دهد که آتش گلوله سلاح‌های سبک و سنگین مرزبانان دو طرف، بار دیگر این تنش را شلعه‌ورتر کرده است.
سخنگوی وزارت داخله امارت اسلامی بیان کرد که در این درگیری‌های یک سرباز امارت اسلامی جان باخته است. منابع امنیتی پاکستان، زخمی شدن سه تن از نیروهای مرزی و یک غیر نظامی پاکستانی را تایید کرده‌اند.
آمار تلفات، چند نفر قربانی شدند؟
گزارش مسوولان و منابع محلی نشان می‌دهد که این درگیری‌ها تلفات دو جانبه‌ای نظامی و غیرنظامی در پی داشته است.
خبرگزاری باختر روز (دوشنبه، ۱۳ حوت) گزارش داد که این درگیری‌ها چندین ساعت به گونه‌ای وقفه‌ای ادامه داشته است. در گزارش باختر آمده است: «حوالی ساعت ۱۲:۳۰ شب گذشته ملیشه‌های پاکستانی بر نیروهای مرزی افغانستان هنگام اعمار تاسیسات در مرز تورخم حمله کردند که نیروهای طالبان به آن پاسخ قاطع و دندان‌شکن دادند.»
عبدالمتین قانع سخنگوی وزارت داخله امارت اسلامی در نوار شنیداری به آفاق گفت که در این درگیری‌ها یک سرباز امارت اسلامی جان باخته و دو تن دیگر شان زخمی شده است.
آقای قانع اضافه کرد: «آغاز جنگ را طرفی پاکستانی کرد. پولیس سرحدی ما در نخست تلاش کرد که از طریق تفاهم و تماس مشکل را حل کند، اما آنها (مرزبانانی پاکستانی) نشنیدند و همواره به جنگ کوشیدند. نیروهای امارت اسلامی مجبور به پاسخی دفاعی شد و در نتیجه برخی پوسته‌های طرف مقابل از بین رفت و تلفاتی هم داشتند.»
همچنان منابع پاکستانی گفته‌اند که در این درگیری سه سرباز مرزی این کشور و یک غیر نظامی پاکستانی زخمی شده‌اند.
گزارش‌ها همچنان، جان باختن یک راننده موتر باربری را در این درگیری تایید می‌کند.
ریشه درگیری‌ها؛ چرا تنش‌ها شعله‌ور می‌شود؟
به نظر می‌رسد این تنش‌ها ریشه‌ای عمیق‌تر از اختلافات مرزی دارند؛ اما پیامدهای آن برای دو همسایه چیست؟
در بیش از سه سال گذشته درگیری نیروهای امارت اسلامی با نیروهای پاکستانی تازه‌گی ندارد و پیش از این نیز همواره رخ داده است.
ریشه‌های هربار درگیری متفاوت گفته شده است. اما، به نظر می‌رسد ریشه‌ای بیشتر این درگیری‌ها بر ایجاد پاسگاه‌های مرزی، اتهامات مقام‌های پاکستانی بر فعالیت تحریک طالبان پاکستانی در خاک افغانستان و حملات هوایی و موشکی پاکستان به مناطق مرزی افغانستان بر می‌گردد.
با این حال، مقام‌های امارت اسلامی بارها اتهامات مقام‌های پاکستانی مبنی بر حضور و فعالیت تحریک طالبان پاکستان در افغانستان را رد کرده‌اند و “تی‌تی‌پی” را چالش داخلی اسلام‌آباد خوانده‌اند.
پاکستانی‌ها پس از هر تنش مرزی، گذرگاه‌های این کشور را به روی رفت‌وآمد مسدود کرده است.
تصور می‌شود که در کنار اخراج مهاجران افغانستان از پاکستان، این دومین ابزاری فشاریست که پاکستانی‌ها در برابر امارت اسلامی از آن بهره می‌برند.
اگرچه مقام‌های پاکستانی بارها به این ابزار فشار برای قبولاندن خواست‌هایشان بر امارت اسلامی توسل جسته‌اند، اما چنانکه به نظر می‌رسد، چندان نتیجه‌بخش نبوده است.
پیامدهای تنش‌های مرزی؛ از تجارت تا امنیت
از نظر اقتصادی، تنش‌های مرزی و سپس به دنبال آن مسدود کردن گذرگاه‌های مرزی زیان‌های مالی و اقتصادی فراوان به بازرگانان و شهروندان دو طرف گذاشته است. در واپسین مورد، خانجان الکوزی عضو هیات مدیره اتاق تجارت و سرمایه گذاری در هشتمین روز بسته ماندن گذرگاه تورخم گفت که تا کنون حدود ده میلیون دالر به بازرگانان هر دو طرف خسارات مالی وارد شده است.
به لحاظ امنیتی، تشدید درگیری‌ها امنیت و ثبات هر دو کشور و حتا منطقه را می‌تواند با چالش‌های روبه‌رو کند. محتمل است که از این تنش‌ها، گروه‌های فعال در خاک دو کشور و نیز رقبای منطقه‌ای آنها در برابر دو کشور استفاده کنند.
از دید سیاسی، نیز تداوم این تنش‌ها ممکن است، روابط دوجانبه کابل – اسلام‌آباد را با تشنج و تنش بیشتر مواجه کند که ظاهراً به نفع هیچ طرف نخواهد بود.
به نظر می‌رسد، تنش‌های مرزی، هر بار با تلفاتی از هر دو سو و سپس بسته شدن گذرگاه‌ها؛ نشان‌دهنده‌ای شکاف عمیق میان کابل و اسلام‌آباد است. چه بسا، ادامه تنش‌های لفظی، درگیری‌های مرزی و بی‌اعتمادی فزاینده‌ای دپلماتیک میان دو طرف؛ امنیت دو کشور و حتا منطقه را به خطر مواجه سازد و روابط دوجانبه را بیش‌ازپیش تضعیف کند.
با همه این حال، آیا گفت‌وگو می‌تواند شعله‌ای آتش تنش‌های مرزی کابل – اسلام‌آباد را خاموش کند، یا این شعله‌ها کماکان برافروخته خواهد ماند؟ رهبران امارت اسلامی و زمام‌داران اسلام‌آباد علی‌الظاهر، در برابر انتخاب دشوار ایستاده‌اند: کاهش تنش‌ها و گفت‌وگو با کلمات یا تشدید تنش‌ها و آتش‌باری با گلوله‌ها.
