دفتر برنامه توسعه سازمان ملل متحد اعلام کرده است که افغانستان با یکی از بزرگترین بحرانهای بازگشت مهاجران روبهرو است. این نهاد گفته که بیش از دو میلیون شهروند افغانستان تا ۹ اکتوبر به کشور بازگشته اند. به گفته این نهاد: «تا ۹ اکتوبر ۲۰۲۵ حدود ۲.۱۷ میلیون شهروند افغانستان از ایران و پاکستان به کشور بازگشتهاند که بیش از ۶۰ درصد آنان کودکان هستند.»
همزمان، دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در افغانستان، گفته است که در این شرایط دشوار در کنار مردم افغانستان خواهد بود. این دفتر افزود: «با همکاری کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندهگان، سازمان بینالمللی مهاجرت و سایر شرکا، تمرکز خود را بر سلامت، معیشت، ایجاد شغل، آموزش و حفاظت از مهاجران و آوارهگان داخلی قرار داده ایم.»
در همین حال، ۶۱ نماینده کنگره امریکا در نامهای به وزیران خارجه و امنیت داخلی این کشور، نسبت به نحوه برخورد دولت ترامپ با مهاجران اعتراض کردهاند. در این نامه آمده است: «سوءاستفاده از یک تراژدی و دامن زدن به ترس و نفاق، نهتنها کمکی به امنیت امریکا نمیکند، بلکه چهرهای غیرقابل اعتماد از کشور ارائه میدهد.»
در همین راستا، شماری از فعالان عرصه حقوق مهاجران، هرگونه اخراج مهاجران را غیرقابل قبول و مخالف اصول بین المللی مهاجرت میدانند.
علی رضا کریمی فعال عرصه حقوق مهاجران در این زمینه میگوید: «اخراج مهاجرین به افغانستان در شرایط کنونی کاملاً غیرقابل توجیه است در حالی که شرایط خاص و تبعیضآمیز علیه زنان و دختران تشدید یافته و بحران انسانی همچنان ادامه دارد، بازگرداندن اجباری مهاجرین آنان را مستقیماً در معرض خطر قرار میدهد.»
محمدخان طالبی محمدزی فعال دیگر عرصه حقوق مهاجران در این باره اظهار داشت: «اخراج اجباری مهاجران افغان از کشورهای میزبان مهاجر، بهویژه پاکستان، نهتنها نقض تعهدات بینالمللی محسوب میشود، بلکه بحرانهای انسانی را تشدید کرده و ثبات منطقهای را نیز تهدید میکند.»
گلا خان بهادری فعال دیگر عرصه حقوق مهاجران نگرانی کشورها را در مورد بحران مهاجران افغان به جا دانسته میافزاید: «این گونه رفتار ها خلاف کنوانسیون های بین المللی است، نهاد جهانی به گونه درست نگرانی خود را از وضعیت مهاجران افغان ابراز کردند، و از کشور ها خواسته اند که تا به حقوق مهاجران احتران بگزارند.»
همچنین، سید عبادالله صادق آگاه مسایل سیاسیُ تاکید می کند که شماری از کشورها از مساله مهاجرت به عنوان ابزار سیاسی استفاده میکنند. او افزود: «برخی کشورها مانند پاکستان، ایران و حتی ایالات متحدهٔ امریکا که خود را حامی حقوق بشر میدانند، همچنان آلمان و بعضی کشورهای دیگر، تلاش میکنند موضوع مهاجرت را بهگونهای با مسایل تروریستی و سیاسی پیوند بزنند و از آن بهعنوان ابزار فشار در سطح بینالمللی، بهویژه در قبال افغانستان و امارت اسلامی، استفاده نمایند.»
براساس آمار وزارت مهاجرات و عودت کننده گان از آغاز سال ۲۰۲۵ تاکنون، ۳۹۲ هزار و ۷۲۰ خانواده از پاکستان، ایران و ترکیه به گونهی داوطلبانه و اجباری به کشور بازگشتهاند که از این میان، ۱۷۹ هزار و ۲۱۷ خانواده از پاکستان، ۲۱۳ هزار و ۲۲۱ خانواده از ایران و ۲۸۲ خانواده از ترکیه برگشتهاند.