در پی افزایش فشارها بر مهاجران افغان در پاکستان و گزارش‌های گسترده از بازداشت، اخراج اجباری و بدرفتاری با آن‌ها، روابط میان افغانستان و پاکستان وارد مرحله حساسی شده است؛ مرحله‌ای که دیپلماسی و مذاکره نقش برجسته‌ای در مدیریت تنش‌ها و یافتن راه‌حل‌های مشترک ایفا می‌کند. در همین چارچوب، سفر اخیر معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه پاکستان به کابل، حامل پیام‌ها و اهداف چندلایه بود که یکی از مهم‌ترین محورهای آن، وضعیت مهاجران افغان در پاکستان بود.
در دیدارهای صورت‌گرفته میان هیأت پاکستانی و مقامات بلندپایه امارت اسلامی، سه موضوع اصلی در دستور کار قرار داشت: توسعه همکاری‌های تجاری، امنیت مرزها، و حل چالش‌های مهاجران افغان. با آن‌که تجارت و امنیت در روابط دوجانبه همواره نقش کلیدی داشته‌اند، اما تمرکز بر مساله مهاجران این‌بار نشان‌دهنده‌ی بالا گرفتن نگرانی‌های افغانستان و جامعه جهانی نسبت به برخوردهای اخیر در پاکستان است
در همین راستا ، به‌دنبال گزارش‌ها از برخورد نادرست و زندانی‌کردن مهاجران افغان در پاکستان، وزارت مهاجران و عودت‌کنندگان آمار میدهد که از آغاز ماه اپریل تا تاریخ ۲۱ همین ماه، یک‌هزار و ۹۱۵ مهاجر افغان از زندان‌های پاکستان آزاد شده‌اند.
عبدالمطلب حقانی سخنگوی وزارت مهاجران و عودت کنندگان افزوده «در همین ماه جاری یک هزار و ۹۱۵ تن زندانیان افغان از زندان های مختلف پاکستان آزاد شدند و از طریق تورخم و سپین بولدک به کشور برگشتانده شده اند»
در سوی دیگر ، شماری از مهاجران افغان در پاکستان میگویند که با وجود داشتن مدارک قانونی، پولیس پاکستان ابتدا از آن‌ها پول می‌گیرد و سپس دستور اخراج از خانه‌های‌شان را صادر می‌کند.
نظر محمد مهاجر افغان ساکن در پاکستان می گوید که «در پنجاب، پولیس پاکستان با مهاجران افغان رفتار خوبی ندارد پول و وسایل خانه‌های ما را می‌گیرن و میگویند دوباره میدهیم، ولی پس نمیتن و خودشان میگیرند . هر روز هم میایند خانه های ما را تلاشی می‌کنند»
همزمان با این، وزارت مهاجران و عودت‌کنندگان با پخش خبرنامه‌ای، از برگزاری نشست تخنیکی مشترک با هیات معاونت سازمان ملل متحد (یوناما) و نهادهای بین‌المللی خبر داده است.
در این نشست، مولوی عبدالکبیر، سرپرست این وزارت، از رفتارهای خشونت‌آمیز پولیس پاکستان انتقاد کرده و گفته است که این اقدامات می‌تواند موجب افزایش تنش میان دو کشور شود.
اسلام‌گل مهاجر اخراج‌شده افغان افزود«ما از امارت اسلامی می‌خواهیم که با ما همکاری کند. ما نه زمین داریم، نه پول، و در اینجا هیچ‌چیز نداریم . حتی کرایه خانه هم نداریم. تنها خواسته ما این است که یک سرپناه برای ما بدهد.»
رییس دفتر صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) در افغانستان، نیز می‌گوید که از سپتامبر ۲۰۲۳ تاکنون، حدود ۶۰۰ هزار افغان به کشور بازگشته‌اند که دو سوم‌شان کودکان‌اند. به گفته این مقام سازمان ملل، در جریان روند بازگشت، ۷۸۲ کودک که از خانواده‌های‌شان جدا شده بودند، با همکاری صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل دوباره به خانواده‌های خود پیوسته‌اند.
« از ماه سپتامبر سال ۲۰۲۳ تاکنون، حدود ۶۰۰ هزار افغان به کشور بازگشته‌اند که نزدیک به دو سوم آن‌ها را کودکان تشکیل می‌دهند. در این میان، ۷۸۲ کودک در جریان بازگشت از خانواده‌های خود جدا شده بودند، اما خوشبختانه با همکاری و حمایت صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل (یونیسف)، دوباره با خانواده‌های‌شان پیوستند.»
علی رضا کریمی فعال عرصه حقوق مهاجران گفت که «در این شرایط، نهادهای بین‌المللی باید اقدامات موثر و عملی برای حمایت از بازگشت‌کنندگان انجام دهند از جمله فراهم‌سازی پناهگاه ها، ارائه خدمات اجتماعی، کمک‌های حقوقی، و حمایت‌های روانی و اجتماعی.»
وزارت داخله پاکستان نیز گفته است که ، از حدود سه میلیون مهاجر افغان که سازمان ملل می‌گوید در پاکستان زندگی می‌کنند، ۱۰۰ هزار و ۵۲۹ نفر آن‌ها از اول اپریل تاکنون به افغانستان بازگردانده شده‌اند. این تعداد پس از دور تازه اخراج افغان‌های فاقد مدرک از پاکستان اخراج شده‌اند.
این در حالیست که پیشتر، محمد صادق، نماینده ویژه پاکستان برای افغانستان، از ایجاد یک مرکز رسیدگی به شکایات مهاجران و بازگشت‌کنندگان افغان در پاکستان خبر داده بود.
