عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، روز گذشته (دوشنبه، ۴ حمل) در گفت‌وگو با یک رسانه ایرانی اعلام کرد که روند بازگشت مهاجران افغان از ایران به‌صورت تدریجی و آبرومندانه انجام خواهد شد. او با اشاره به مذاکرات با مقام‌های افغانستان، از توافق برای تدوین و اجرای طرحی مشترک در این زمینه خبر داد.
آقای عراقچی اظهار داشت: « در حال رایزنی با دولت افغانستان هستیم تا این روند به شکل اصولی و سازمان یافته انجام شود و در این زمینه به طور کامل با طرف افغانستانی مذاکره و مقرر شد که یک طرح مشترک در این زمینه برای خروج تدریجی و آبرومندانه مهاجران این کشور از ایران تهیه و اجرایی شود.»
وی با تأکید بر اهمیت جلوگیری ازبدل شدن این روند به یک بحران اجتماعی، افزود: «ما نمی‌خواهیم که بازگشت اتباع به یک بحران اجتماعی برای ۲ کشور تبدیل شود و اصل مهم برای ما در زمینه بازگشت مهاجران افغان، انجام کار بر اساس یک روال منطقی و معقول منطقه‌ای است.»
وزیر خارجه ایران همچنین درباره دلیل رویکرد تدریجی این روند گفت: «بسیار مهم است که طرف مقابل در افغانستان نیز قدرت پذیرش و جذب این افراد را داشته باشد، در حال حاضر مقامات افغانستان در حال برنامه‌ریزی برای انجام این مهم هستند و برهمین اساس این افراد به‌صورت تدریجی از کشور خارج خواهند شد.»
پیش‌تر، نادر یاراحمدی، مدیرکل اداره امور اتباع و مهاجران وزارت امور داخله ایران، در تاریخ (یک‌شنبه ۱۹ حوت) ۱۴۰۳ شیوه‌نامه جدیدی را برای حضور مهاجران افغان در این کشور اعلام کرده بود. بر اساس این شیوه‌نامه، شش دسته از مهاجران افغان اجازه اقامت در ایران را دارند. مقام‌های ایرانی تأکید دارند که هدف از این اقدامات، قانونمند کردن حضور مهاجران افغان در این کشور است.
در حالی که تهران رویکردی تدریجی و مبتنی بر هماهنگی با دولت افغانستان را برای مدیریت مهاجران در پیش گرفته، وضعیت در اسلام‌آباد تفاوت‌هایی را نشان می‌دهد. دولت پاکستان اخیرا اعلام کرد که دارندگان کارت ای‌سی‌سی و مهاجران فاقد مدرک اقامت باید تا ۳۱ مارچ پاکستان را ترک کنند.
اسلام‌آباد با تعیین ضرب‌الاجل کوتاه‌مدت برای خروج مهاجران افغان، فشارهایی را بر مهاجران و همچنین امارت اسلامی وارد کرده است.
همچنین گزارش‌ها نشان می‌دهد که پولیس پاکستان عملیات گسترده‌ای را برای اخراج مهاجران افغان آغاز کرده است. این اقدام با توجه به حجم بالای مهاجران و زمان اندک در نظر گرفته‌شده که از سوی برخی کارشناسان مهاجرتی مورد انتقاد قرار گرفته است.
گزارش‌هایی از برخوردهای خشونت‌آمیز و بازداشت‌های غیرقانونی حتی با مهاجرانی که مدارک معتبر دارند منتشر شده که واکنش‌هایی را از سوی نهادهای حقوق بشری برانگیخته است.
به نظر می‌رسد ایران برخلاف پاکستان که با فشار و ضرب‌الاجل عمل می‌کند، با مدارا و هماهنگی بیشتر با کابل پیش رفته است. تهران بر بازگشت تدریجی و آبرومندانه مهاجران افغان تأکید دارد، در حالی که اسلام‌آباد رویکردی شتاب‌زده و همراه با ضرب‌الاجل را دنبال می‌کند.
